Goede publieke ruimte helpt redzaamheid ouderen

De inrichting van de publieke ruimte speelt een belangrijke rol bij de redzaamheid van ouderen. Winderige straten, smalle of hobbelige stoepen en dichte bosschages kunnen ouderen ervan weerhouden eropuit te gaan. Veilige en aangename looproutes, met voldoende bankjes en ontmoetingsplekken daarentegen vergroten hun mobiliteit.

Voorzieningen en sociale binding 

Dat stelt de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ) in de verkenning ‘Ruimte voor redzaamheid', die is aangeboden aan de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Aan gemeenten immers de taak om in de vergrijzende samenleving ouderen te stimuleren langer zelfredzaam te zijn. Daarbij wordt al snel gedacht in termen van zorg en welzijn. Maar onderzoek door TNO en het Erasmus MC laat zien dat een aangename leefomgeving die uitnodigt om naar buiten te gaan, ook een rol speelt bij de redzaamheid van ouderen. Redzaamheid van ouderen heeft namelijk veel te maken met de mate waarin ouderen mobiel kunnen blijven, met voorzieningen dichtbij, en met de sociale binding in de wijk, aldus de verkenning.

Zorg en welzijn in gesprek met r.o.

‘De wethouders zorg en welzijn moeten dus in gesprek met de wethouders ruimtelijke ordening’, zegt projectleider Ingrid Doorten van de Raad. ‘Door goede inrichting van de publieke ruimte kunnen gemeenten de redzaamheid van ouderen vergroten. In de verkenning zitten veel voorbeelden van hoe je een wijk beweegvriendelijk kunt maken. Dan gaat het bijvoorbeeld over de vaste looproutes van ouderen, die moeten veilig en aangenaam zijn, beschutting kunnen bieden en genoeg rustpunten hebben en plekken waar ze andere mensen ontmoeten.’

Stadswandeling maken

De onderzoekers maakten zelf enkele stadswandelingen en Doorten raadt gemeenten aan dat ook te doen. De verkenning heeft niet in kaart gebracht hoe “redzaamproof” de publieke ruimte nu is, maar er valt volgens Doorten nog wel wat te verbeteren. ‘Je moet kijken door de ogen van ouderen. Wat hebben zij nodig om mobiel te blijven, juist als ze nog wat ouder en slechter ter been worden?’

Kleine ingrepen

Volgens  de RVZ is met kleine ingrepen al heel wat te bereiken: ruime en vlakke trottoirs, bewegwijzering, looproutes aanpassen, bankjes neerzetten, bosschages uitdunnen. Verder ziet de Raad kansen in leegstaande winkels en kantoorplinten. ‘Die geven soms een gevoel van onveiligheid, dat geldt ook voor braakliggende terreinen. Terwijl je er met tijdelijke invullingen hele aangename ontmoetingsplekken van kunt maken.’ In de verkenning heeft de Raad het over zogenoemde “tussenruimten”, waar de grenzen tussen publieke ruimte en privédomein vervagen.

Ook bij grote gebiedsontwikkelingen

Naast de kleine aanpassingen kunnen gemeenten ook bij grote gebiedsontwikkelingen beter rekening houden met de groeiende groep ouderen. Juist daar wordt de publieke ruimte weer voor jaren ingericht. Doorten: ‘Zet die andere bril eens op.’