Gemeentelijk protocol voor bromtonen in de maak

Drie gemeenten gaan met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in gesprek over de lage bromtoon waar veel inwoners last van ondervinden. Doel is om tot een protocol voor gemeenten te komen hoe met dit toenemende probleem om te gaan.

Slecht aangetoond

Laagfrequent geluid kan vaak slecht worden aangetoond, weet adviseur Noortje van den Nieuwenhuizen van de Groningse gemeente Zuidhorn. Vijf inwoners van Zuidhorn gaven aan de afgelopen jaren geregeld last te hebben van een lage bromtoon, met de nabijgelegen Gasopslag Grijpskerk als vermoedelijke bron. Maar onderzoek door achtereenvolgens de NAM en de Omgevingsdienst kon de overlast niet aantoonbaar maken.

Overlast ingebeeld?
Hebben de vijf Zuidhorners de overlast dan ingebeeld? Zo ver wil Van den Nieuwenhuizen niet gaan.  ‘Als een aantal inwoners van je gemeente een serieuze geluidsoverlast ervaart, kun je dat als gemeente niet negeren en moet je daar iets mee. Ja, ook als die overlast door onderzoek niet kan worden aangetoond.’ Reden voor Van den Nieuwenhuizen om zich samen met de gemeenten Zutphen en Nijmegen tot het RIVM te wenden, om tot een gezamenlijke aanpak te komen. ‘Want dit probleem speelt niet alleen in Zuidhorn, maar overal in Nederland.’

Wisselend beeld 
Neemt de overlast door laagfrequent geluid in ons land inderdaad toe? Een afgelopen oktober verschenen eerste inventarisatie door LBP Sight (in opdracht van het RIVM) laat een wisselend beeld zien. Bij railverkeer en vliegtuiglawaai komen de onderzoekers niet tot relevante toenames (onder omdat dit verkeer veel stiller is geworden). Ook toename van geluidsoverlast door industrie kan niet worden aangetoond. Alleen bij het buitenstedelijk wegverkeer is sprake van een evidente toename van laagfrequent geluid. Het gaat hierbij om een relatieve toename: door geluidreducerende  maatregelen valt de laagfrequente component meer op.  

2 procent ernstig gehinderd
Toch wordt volgens het RIVM ongeveer 2 procent van de Nederlanders van achttien jaar en ouder ‘ernstig gehinderd door laagfrequent geluid of het horen van een bromtoon’. Door toekomstige ontwikkelingen is het volgens het rijksinstituut mogelijk dat laagfrequent geluid vaker gaat voorkomen. ‘Te denken valt aan een toenemend gebruik van mechanische ventilatie, warmtepompen en koelingsystemen vanwege klimaatverandering en de energietransitie.’

Geen regelgeving
‘Het probleem bij laagfrequent geluid is dat er geen regelgeving voor bestaat en dat die er vermoedelijk ook niet snel gaat komen’, zegt senior researcher Irene van Kamp van het RIVM. Wel stelde het rijksinstituut eerder een protocol op voor GGD’s over hoe je moet omgaan met burgers die klagen over deze vorm van geluidsoverlast. ‘Een variant op dat protocol zou je ook voor gemeenten kunnen opstellen.’

Wel degelijk aanwijsbaar
Het valt Van Kamp op dat veel bronnen van overlast door laagfrequent geluid wel degelijk aanwijsbaar zijn. ‘Zoals de toename van het wegverkeer of overlast door industrie. Dat mystieke moet echt van het onderwerp af.’ Zo wil het RIVM onderzoek doen naar optredende resonantie als meerdere bewoners in een straat een waterpomp aanschaffen. Ook constateert het RIVM ‘sterke regionale verschillen’ in ervaren geluidsoverlast. ‘Je zou kunnen onderzoeken waar het in Nederland  op z’n ergst is en via een hotspot-benadering daar met maatregelen kunnen beginnen.