'Geef stadsbewoner een proefwoning op het platteland'

Moeten stad en platteland in relatietherapie om de tegenstellingen te overwinnen? Platform31 wijdde er donderdag 8 februari een bijeenkomst aan, op initiatief van de organisatie van plattelandsgemeenten P10. Ellen van Selm, burgemeester van het Friese Opsterland en een van de sprekers, kijkt uit naar meer samenwerking met een grote stad. Een van de ideeën: laat stadsbewoners proefwonen op het platteland.   

Hoe is de middag verlopen?

‘Een groot succes. Met 120 deelnemers was de bijeenkomst meer dan volgeboekt, en er was nog een wachtlijst. Niet alleen grote steden en plattelandsgemeenten waren van de partij, ook de Bank Nederlandse Gemeenten, Staatsbosbeheer, Europese vertegenwoordigers en gemeenten als Lelystad en Ede. Dus, ja, het initiatief blijkt een gat in de markt. Het aloude idee van het platteland over de stad ­– dat het daar allemaal niet deugt – is passé. Het momentum is daar om veel vaker samen op te trekken. Niet voor niets is één van de drie strategische lijnen van de plattelandsgemeenten binnen de P10 samenwerking met de stad.’

Hoe krijgt die samenwerking gestalte?
‘We hebben geconstateerd dat we er allemaal heel goed in zijn om ons te verenigen in onze eigen belangenclubjes: de G4, de G32, de P10 enzovoort. Het is de hoogste tijd om vaker samen op te trekken. Bij de grote opgaven die op ons liggen te wachten, zoals de energietransitie en de overgang naar een circulaire economie, kunnen stad en platteland niet zonder elkaar. Op het platteland hebben we de ruimte om duurzame energie op te wekken, mits het in samenwerking met ons gebeurt en niet als een dictaat van bovenaf wordt opgelegd.’

Wat kan het platteland van de stad leren?
‘Een vertegenwoordiger van Sluis vertelde dat er aanvankelijk wat vreemd werd gekeken toen burgemeester Van der Laan in 2010 zijn gemeente Amsterdamse hulp aanbood. Wat moesten ze daar in Sluis nou mee? Maar de afgelopen acht jaar hebben ze op veel punten van de deskundigheid van het Amsterdamse ambtenarenkorps kunnen profiteren, al kon hij het niet nalaten om ook even te benadrukken dat Sluis per inwoner nog steeds meer Michelinsterren heeft dan Amsterdam.
Ik denk dat wij hier in Opsterland 90 procent van onze taken zelf kunnen oplossen, of samen met de gemeenten om ons heen. Maar als je het hebt over hele specifieke onderwerpen zoals op het gebied van veiligheid, ondermijning of de Omgevingswet zou samenwerking met een grote stad als bijvoorbeeld Utrecht handig kunnen zijn.’

Wat zou Utrecht op haar beurt van Opsterland kunnen leren?
‘We praten op het platteland niet meer over krimp, maar over het in stand houden van leefbaarheid. Op dat punt zijn er grote vorderingen gemaakt. Dorpsbewoners slaan de handen ineen om voorzieningen die vroeger door de overheid werden onderhouden deels zelf over te nemen. Zo kunnen kleine scholen toch overeind blijven. Ook allerlei energie-initiatieven komen van onderop tot stand. Ik denk dat grote steden veel van ons kunnen opsteken over hoe je die betrokkenheid van burgers organiseert.’

Hoe gaat de donderdag begonnen vrijage tussen stad en platteland concreet verder?
‘Er werden discussiegroepen gevormd met elk zo’n twintig deelnemers. Veel van die discussies zijn nog lang niet afgerond en er zijn al vervolgafspraken gepland. We willen eind dit jaar minimaal vijf  concrete plannen voor samenwerking tussen stad en platteland presenteren. Zo raakten we in mijn discussiegroep aan de praat over de woningnood in de grote steden. Spontaan rees het plan om in kaart te brengen welke inwoners van bijvoorbeeld Utrecht wel op het platteland zouden willen wonen. Door die mensen een paar weken een proefwoning in een dorp en gratis busvervoer naar de stad aan te bieden, kun je hen misschien makkelijker verleiden. Dan neemt de woningdruk in de grote steden af en stijgt de leefbaarheid van het platteland.’ 

Dit is het tweede deel van een tweeluik over de relatie tussen stad en platteland.