Externe toets voor Bibob-adviezen

Een externe commissie gaat periodiek de kwaliteit toetsen van de integriteitsadviezen die het Landelijk Bureau Bibob uitbrengt. In die commissie, die dit jaar van start gaat, komen vertegenwoordigers uit het openbaar bestuur, een bestuurskundige, een (voormalig) bestuursrechter, een advocaat, een taalkundige, een privacy-specialist en iemand uit het strafrecht.

Dat meldt het Landelijk Bureau in haar jaarverslag over 2008. Vanaf begin dit jaar worden alle gemeenten die een Bibob-advies vragen ook al actief nagebeld om uit te zoeken of ze tevreden zijn over de diensten van het bureau.

Dat Landelijk Bureau kan aan de hand van gesloten bronnen als politieregisters nagaan of een vergunningaanvrager banden heeft met het criminele milieu. Is dat het geval, dan gaat er een advies ‘ernstig gevaar’ richting de gemeente, die op grond daarvan een vergunning (of subsidie of aanbesteding) kan weigeren of intrekken.

De Bibob-toets wordt tot nu toe vooral gebruikt in de horeca- en prostitutiebranche, de gok- en speelautomatenhallen en bij bouw- en milieuvergunningen. Subsidies en aanbestedingen zijn tot dusverre vrijwel niet onder de loep genomen.

Te laat

In 2008 werd voor het eerst de vergunningaanvraag voor een telefonisch betaalnummer gescreend, zo blijkt uit de verslaglegging over afgelopen jaar. De OPTA (Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit) wilde weten of de aanvrager van een betaalnummer als integer viel aan te merken. Die toets viel negatief uit: de aanvrager bleek zich eerder via betaalnummers schuldig te hebben gemaakt aan oplichting en bedreiging.

De doorlooptijden bij het Landelijk Bureau zijn nog steeds een punt van zorg, constateren betrokkenen zelf. Het Landelijk Bureau is verplicht binnen twee keer vier weken uitsluitsel te geven op een adviesaanvraag. In 2007 lukte dit slechts in 15 procent van de gevallen. Na werving van extra personeel is het percentage termijnoverschrijdingen in 2008 gedaald. Over het hele jaar gezien was 22 procent op tijd, in het laatste kwartaal was dat gestegen tot 44 procent.

‘In 2009 zal de aandacht voor het voorkomen van termijnoverschrijdingen onverminderd hoog blijven’, aldus het bureau. Als het Bibob-advies te laat komt gaat dat af van de termijn die een bestuursorgaan heeft om te beslissen op een vergunningaanvraag. Het aantal adviesaanvragen heeft zich, na een sterke stijging in de voorgaande jaren, vorig jaar gestabiliseerd op 267 (plus 34 aanvragen voor aanvullend advies).

Meer gemeenten kunnen de Bibob-procedure inmiddels zelf afwikkelen, en de wet heeft ook een preventief effect: ondernemers haken af als het middel wordt ingezet. Ook is een aanzienlijk aantal malafide ondernemers inmiddels buitenspel gezet, aldus enkele mogelijke verklaringen in het jaarverslag voor het afvlakken van de groei. De bulk van de aanvragen (250) kwam van gemeente, vijftien van provincies, een van het Rijk en een van een zbo (de OPTA).

De meeste aanvragen (158) hadden betrekking op de horeca. Smart- en growshops vormen een groeiende branche: één aanvraag in 2007, twintig in 2008. Het Landelijk Bureau gaat bijhouden welke gemeenten met de Wet Bibob werken en de achterblijvers aansporen, om te voorkomen dat criminelen zich gaan vestigen in de witte vlekken.