Dorpsbouwmeester Barneveld laat ideëen groeien

In Barneveld hebben ze vorig jaar afgerekend met de welstandscommissie en de traditionele welstandsnota. Sindsdien zorgt een dorpsbouwmeester ervoor dat er geen onooglijke bouwsels verrijzen in de gemeente. Naar ieders tevredenheid, meldt de gemeente trots. Dorpsbouwmeester Johan Galjaard aan het woord.

Hoe word je dorpsbouwmeester?

 ‘Ik doe het samen met mijn collega, Stef Veldhuizen. Wij zijn stedenbouwkundigen, senioren, we draaien al langer mee in dit wereldje. De gemeente had ons ontwerpbureau gevraagd een plan te maken om een ton te bezuinigen op het welstandsbudget en heeft uiteindelijk gekozen voor het model met een dorpsbouwmeester.’

En, zijn jullie goedkoper?

‘Ik weet niet precies hoe het financiële plaatje er nu uitziet, maar voorheen zat er een hele club mensen met een ambtelijk secretariaat. Het resultaat is in ieder geval dat wij minder uren werken en tegelijkertijd zaken toch sneller afwikkelen. Wie een aanvraag indiende, kreeg in het gunstigste geval gelijk een akkoord, maar meestal ging de welstandscommissie akkoord onder voorwaarden. Dan waren vaak meerdere sessies nodig om tot een bevredigend resultaat te komen. Dat doen wij sneller. Voorheen was 60 tot 70 procent van de aanvragen binnen drie keer akkoord. Nu is dat 90 procent.’

Waar ligt dat aan?

‘Wij zijn wekelijks twee ochtenden op het gemeentehuis aanwezig en we hebben een telefonisch spreekuur. Over aanvragen die er op dinsdag liggen, voer ik meteen overleg met de betreffende afdelingen en de aanvrager. Die weet nog diezelfde dag of zijn aanvraag akkoord is of niet en kan donderdag gelijk terugbellen om een afspraak te maken voor overleg de dinsdag erna. Op die manier zijn we er vaak binnen twee weken uit.’

Is de dorpsbouwmeester ‘makkelijker’ dan de welstandscommissie?

‘Nee, wij zijn zeker niet minder kritisch. Maar we pakken het wel anders aan. We proberen niet vanuit ideeën over smaak en stijl mensen te dwingen iets te doen wat ze eigenlijk niet willen. Wat we wel doen is vragen stellen, over stedenbouwkundige, architectonische of esthetische overwegingen bij hun aanvraag. In zo’n gesprek kweek je enthousiasme, waardoor ideeën tot een goed resultaat kunnen groeien. Dat is iets anders dan ouderwetse jurering: Aanvragen worden vaak geschoren door een welstandscommissie, met veel gezeur en gedoe tot gevolg.’

De welstandsnota nieuwe stijl, wat houdt dat in?

‘In traditionele nota’s is, vaak aan de hand van gebiedscriteria, veel vastgelegd. Barneveld wil gaan werken met vier welstandsregimes en per gebied is vastgesteld welk regime er geldt. Dat gaat van welstandsvrij, via beperkt en regulier tot bijzonder regime. Bij een aanvraag die binnen het beperkte regime valt, spreken we alleen over stedenbouwkundige aspecten: Past een gebouw in zijn omgeving? Bij het reguliere regime kijken we ook in algemene termen naar de architectuur van het gebouw. En bij het bijzondere regime gaat het tot in detail over wat mooi is. Dat geldt bijvoorbeeld voor de dorpskom van Barneveld en voor bijzondere ensembles van boerderijen in het buitengebied. We werken daarbij veel meer met beelden en kaarten dan met uitgebreide beschrijvingen.’

Andere gemeenten zijn geïnteresseerd, meldt Barneveld.

‘Ja, de belangstelling groeit. Het is ook veel leuker om enthousiaste partijen uit te dagen verder te denken, dan om met hangen en wurgen een compromis te vinden, waarin het vakmanschap van de architect wordt miskend en eigenlijk iedereen heeft verloren.’