‘Bottom-upacceptatie windmolens is sleutel tot succes’

Overheden moeten veel meer gebruik maken van de motivatie van energiebewuste bewoners om draagvlak te creëren voor lokale windmolenplannen. Zij kunnen een tegenwicht bieden aan het verzet tegen windparken. De overheid moet dan wel stoppen met het van bovenaf bepalen waar windmolens komen te staan.

Derde monitor over duurzaamheid

Dat staat in de Monitor Duurzaam Nederland 2014, die vandaag aan staatssecretaris Mansveld van Infrastructuur en Milieu is aangeboden. Deze derde editie van de Monitor is op verzoek van het kabinet geschreven en bestaat uit twee delen: een indicatorenrapport, onder verantwoordelijkheid van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS); en een verkenning over energie-innovatie, onder verantwoordelijkheid van het Centraal Planbureau (CPB), het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).

Kabinet heeft weinig aandacht voor innovatie

Het hoge niveau van welvaart en levenskwaliteit in Nederland heeft een prijs. Nederland stoot per inwoner relatief veel broeikasgassen uit en doet te weinig om dat substantieel te veranderen, stellen de planbureaus. Het kabinet wil dat de energievoorziening in 2050 CO2-arm is, maar heeft weinig aandacht voor de innovatie die nodig is voor een energietransitie. “Het huidige beleid richt zich vooral op het bereiken van 20 procent CO2-reductie en het bereiken van het aandeel van 14 procent hernieuwbare energie in 2020 tegen zo laag mogelijke kosten. (…) Hierdoor neemt de kans op een succesvolle energietransitie af”, staat in het rapport.

Overheid onderschat belang draagvlak

Ook het verkrijgen van maatschappelijk draagvlak voor deze overgang krijgt nog weinig aandacht, volgens de opstellers van de Monitor. Terwijl energie-innovatie staat of valt met de acceptatie van nieuwe technologieën in het dagelijks leven. Uit het rapport: “Het is een misvatting om te denken dat als de techniek er is, die alleen nog maar even geïmplementeerd hoeft te worden. Het betrekken van de samenleving bij besluitvorming over concrete toepassingen is essentieel voor de acceptatie door de bevolking. In geval van windenergie op het land onderschat de overheid al sinds de jaren ’80 dit belang van draagvlak. Onlangs zijn er bijvoorbeeld elf plekken aangewezen om windmolenparkenneer te zetten (…)”.

135 clubs tegen windmolens opgericht

In de afgelopen twee jaar zijn minstens 135 stichtingen en actiecomités opgericht, die zich verzetten tegen de aanleg van specifieke windmolenparken, staat in de Monitor. En dat, terwijl Nederlanders in algemene zin wel voorstander zijn van windenergie. De weerstand is vaak gericht tegen de top-downaanwijzing van windmolengebieden door de rijks-, provinciale of lokale overheid. De argumenten wisselen van “lelijk in het landschap” tot hinder, veiligheidsrisico’s en verwachte waardedaling van de woning.

Omwonenden inzetten voor lokale acceptatie

Juist deze wisselende visies bij omwonenden bieden de opening om de lokale acceptatie in positieve zin om te buigen, denken de opstellers van de Monitor. “Zoals de sceptische omwonenden zich verenigen tot een hindermacht, zo kunnen ook de energiebewuste omwonenden het plan ondersteunen door zich te verenigen en bottom-up de acceptatie van de verandering in de lokale gemeenschap te bewerkstelligen. (…) Het ruimte geven aan initiatief vanuit, en het (vroegtijdig) betrekken van deze ‘community capacity’ bij planvorming in plaats van centralistische en hiërarchische planning zou wel eens de sleutel tot succes kunnen zijn.”