Ambtelijke eigenzinnigheid in “ruimdenkend” Overijssel

Een prijsvraag voor “ruimdenkers” bracht Overijssel niet alleen enkele fraaie oplossingen voor leegstand. Het leerde de provincie om hoofden en deuren te openen voor niet-geëigende partijen en ongebruikelijke ideeën. En: ambtelijke eigenzinnigheid is soms noodzakelijk om vernieuwing te forceren.

Het contrast kan niet groter zijn. In de donkere, manshoge ovens van de oude baksteenfabriek Fortmond bij Olst, waar het vuur ooit werd opgestookt tot meer dan duizend graden, is de koude voelbaar die hoort bij een opbaarruimte. Het terrein waar sinds 1828 werklui de klei uit de IJssel schepten en er bakstenen van persten die met 25.000 tegelijk in de dichtgemetselde ovens werden gebakken, is al veertig jaar verlaten. Op dat terrein heerst nu de stilte van een beschermd natuurgebied: nestelende vogels, de ruisende IJssel.

Project Ruimte voor ruimdenkers succesvol

Dat er nu een nieuw plan ligt voor Fortmond, een van de leegstandslocaties in Overijssel, is voor de provincie het bewijs dat het vorig jaar geïnitieerde project Ruimte voor ruimdenkers succesvol is. De provincie riep daarin jonge ontwerpers, creatievelingen en ondernemers op om met een frisse blik naar de leegstand in Overijssel te kijken. Het winnende team H+A+P kwam met het idee van een natuurrustplaats aan de oever van de IJssel.

Nieuwe groep denkt mee over leegstand 

Behalve het winnende plan werden meer goede ideeën ingediend waar de provincie mee verder kan, zegt Monique Esselbrugge, hoofd eenheid Ruimte & Bereikbaarheid van de provincie Overijssel. Veel jonge ontwerpers, kunstenaars, ondernemers stortten zich op de leegstandsproblematiek van de provincie. ‘Bijna 350 mensen, die normaal niet meedachten hierover, zelfs mensen van buiten Overijssel, dat vind ik echt bijzonder.’

Medewerkers met lef

Esselbrugge ziet vooral veel winst in de kennismaking met een nieuwe manier van denken en werken in de ambtelijke organisatie. ‘Ik wilde mijn medewerkers het lef geven om ongebaande paden te betreden, om het onderwerp leegstand anders te benaderen dan met de geëigende partijen en ideeën bedenken vanachter ons bureau, want dat bracht ons niet verder.’

Ambtelijke “eigenzinnigheid”

Nieuw was ook de ambtelijke “eigenzinnigheid” die Esselbrugge met haar team betrachtte voor Ruimte voor ruimdenkers. ‘We hebben geen notitie geschreven, zijn niet naar Gedeputeerde Staten en Provinciale Staten gegaan. We hebben met drie medewerkers het project op een whiteboard uitgetekend en er vijftigduizend euro voor uitgetrokken. De projectwebsite en de social mediacampagne stonden al in de startblokken toen we gedeputeerde Bert Boerman in een kwartiertje een presentatie van de prijsvraag gaven. We zeiden: Geloof je hierin? Dan is de website morgen in de lucht.’ Daarop reageerde Boerman enthousiast.

Liever excuses achteraf

Het is een advies dat Esselbrugge onlangs tijdens een seminar voor gemeente- en provincieambtenaren gaf: gebruik doekracht van je medewerkers en collega’s, in plaats van bij elk idee de risico’s en valkuilen te benoemen en af te dekken. ‘Bedenk niet eerst wat er allemaal fout kan gaan, maar durf het proces in te gaan en ontwikkel plannen organisch verder. Ruimdenken, ook in het ambtelijk apparaat. Ik houd een pleidooi voor excuses vragen aan de achterkant in plaats van toestemming aan de voorkant.’

Lees het hele verhaal in Binnenlands Bestuur nr. 6 van deze week