‘Aandelenbezit Eneco niet in publiek belang’

‘94 procent van alle colleges is nog altijd vóór verkoop van Eneco’, zegt Rotterdams wethouder Adriaan Visser (Financiën, D66). ‘En deze week overschrijden we in de raden, als Rotterdam voor verkoop stemt, ook de 50 procent. Gemeenten zien in dat met het aandeelhouderschap van een commercieel bedrijf geen enkel publiek belang is gediend.'

Geen uitgemaakte zaak 

Op 31 oktober (dus binnen drie weken) moeten 53 gemeenten beslissen over de eventuele verkoop van hun aandeel in energieleverancier Eneco. Waar die verkoop lange tijd een uitgemaakte zaak leek, zijn de verhoudingen onder invloed van Eneco’s publiciteitscampagne (waarin allerlei hoogleraren de duurzame ambities van het bedrijf promoten) gaan schuiven. Onder meer de gemeente Den Haag krabbelde al terug. Visser en zijn Dordrechtse collega-wethouder Mos (Financiën, VVD) – samen goed voor ruim 40 procent van de aandelen ­– houden echter voet bij stuk.

Echt onzin
‘De indruk die door onze tegenstanders wordt gewekt is dat de verduurzaming van Nederland door de verkoop van Eneco zo ongeveer gaat stoppen’, reageert Visser op de promotiecampagne. ‘Dat is echt onzin. Eneco is een prachtig bedrijf, maar steekt intussen nog steeds 65 procent van zijn investeringen in grijze energie.’

Sturende rol
Mos: ‘Eneco investeert anders dan bijvoorbeeld HVC de laatste tijd vooral in het buitenland. Vanuit bedrijfseconomisch oogpunt volstrekt begrijpelijk, maar voor de duurzaamheid in Dordrecht heeft dat weinig effect. Ook doen indianenverhalen de ronde dat we bij verkoop van onze aandelen voor onze energievoorziening volledig afhankelijk kunnen worden van Gazprom. Maar het college heeft de ambitie om het belang in Eneco zorgvuldig af te bouwen met een sturende rol in aan wie we het verkopen. Juist daarom lijkt een beursgang minder reëel.’

Niet terugdraaien
Kunnen gemeenten hun eigen duurzaamheidsambities niet beter sámen met Eneco realiseren, bijvoorbeeld door hun aandeelhoudersrol serieuzer en daarmee sturender in te vullen? Visser: ‘Het klopt dat wij dat in het verleden ten aanzien van de governance te weinig hebben gedaan. Dat reken ik ook mezelf aan.’ Volgens hem valt dat na de splitsing van het bedrijf in een netwerkbeheerder (Stedin) en een commerciële nv niet meer terug te draaien. ‘Trouwens, van gemeenten kun je ook niet verlangen dat ze voortdurend scherp zicht houden op Eneco’s investeringen in het buitenland.’ Mos: ‘Over een politiek omstreden onderwerp als de beloning van de Enecotop viel domweg niet te praten. Ja, dan kun je zeggen: moet je nóg harder gaan roepen. De vraag is of dat dan wel lukt. En met 53 aandeelhoudende gemeenten kan het ook nog eens best lang duren voordat je op één lijn zit.’

Risicovolle markt
Daarnaast vinden Visser en Mos dat gemeenten geen aandeelhouder moeten zijn van een commercieel bedrijf in een risicovolle markt. Mos: ‘Verduurzaming kost geld. Ik vind het logischer die investeringen bij een private partij te leggen. Stel dat je als gemeente geld moet bijleggen of van je jaarlijkse dividend moet afzien om investeringen in duuurzaamheid mogelijk te maken - dat zijn afwegingen waar je als overheid niet voor wil komen te staan.’

Regionaal duurzaamheidsfonds
Rekent Visser zich al rijk met de honderden miljoenen die hij – bij verkoop – straks zal kunnen bijschrijven? ‘Net zoals bij de verkoop van onze afvalcentrale belandt die opbrengst in z’n geheel in het Investeringsfonds Rotterdam. Een deel daarvan zouden we zeker kunnen steken in een regionaal duurzaamheidsfonds. Maar daar moet de nieuwe gemeenteraad volgend voorjaar maar verder over besluiten.’