VNG: financiële krapte gemeenten door regeerakkoord

Gemeenten mogen dan tot 2022 1,3 miljard euro meer aan accres ontvangen van het rijk, toch voorziet koepelorganisatie VNG als gevolg van het regeerakkoord de komende jaren financiële krapte ontstaan bij gemeenten.

In het regeerakkoord van VVD, CDA, D66 en CU is de afspraak vastgelegd dat de bekostiging van gemeenten qua opzet dezelfde blijft: samen de trap op, samen de trap af. Met andere woorden, geeft het rijk meer (of minder) uit dan begroot, dan ontvangen de gemeenten ook meer (of minder) geld van het rijk. Wel gaan vanaf 2018 ook de rijksuitgaven op het gebied van zorg en sociale zekerheid meetellen voor de ontwikkeling van het gemeentefonds – het zogeheten accres. Voor de komende jaren profiteren gemeenten van die verbreding van de grondslag.

Kostenstijging huishoudelijke hulp
In een bijzondere ledenbrief stelt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten dat gemeenten het hogere accres nodig hebben om de hogere groei van de kosten in het sociaal domein op te vangen. Onder die kostenstijging vallen ook de hogere groei van bijvoorbeeld stijgende loonkosten bij de huishoudelijke hulp en extra Wmo-uitgaven vanwege de overstap van eigen bijdragen voor Wmo-voorzieningen naar een abonnementstarief van 17,50 euro per 4 weken.

Maar er is meer dat de gemeenten volgens de VNG op kosten jaagt. ‘Met cofinanciering, programmatische afspraken en bestuursakkoorden wil het kabinet geld uit het  gemeentefonds vastleggen voor diverse door het kabinet gewenste bestedingsdoelen. De ambities op het gebied van klimaatadaptie en energietransitie uit het regeerakkoord zijn hoog. De optelsom van de ambities en plannen zal leiden tot financiële krapte bij gemeenten’, aldus de 44 pagina’s tellende VNG-reactie op het regeerakkoord.

Opschalingskorting
Als andere financiële tegenvallers hekelt de VNG het handhaven van de opschalingskorting en het afzien van de verruiming van het lokaal belastinggebied door Rutte III, waarvoor het kabinet Rutte II juist de bouwstenen had gelegd. Het niet schrappen van de opschalingskorting – op basis van de veronderstelling dat fusies leiden tot lagere apparaatskosten – kost de gemeenten flink geld. In 2018 en 2019 loopt de korting jaarlijks op met 60 miljoen euro. Vanaf 2020 lopen de bedragen die jaarlijks worden gekort op het gemeentefonds op tot 130 miljoen euro in 2024 en 40 miljoen euro in 2025. Bij elkaar opgeteld leidt dat tot een verlaging van het gemeentefonds met  structureel 795 miljoen euro – bovenop de 180 miljoen euro die de afgelopen 3 jaren al structureel is  afgeroomd. ‘Met name de oplopende kortingen na 2021 zullen meerjarige investeringsbeslissingen negatief beïnvloeden’, aldus de VNG, die ervoor waarschuwt dat dat ook gevolgen zal hebben ‘voor eventuele programmatische afspraken die het  kabinet wil maken op terreinen als woningmarkt en mobiliteit.’