Sterke verschillen in effecten stationsverbetering

Een vernieuwd treinstation maakt de omgeving niet direct beter leefbaar. Uit onderzoek van het Centraal Planbureau (CPB) naar de effecten van drie stationsverbouwingen is de voorlopige conclusie dat er ook negatieve effecten voor de huizenprijzen zijn. Het CPB doet daarnaast verder onderzoek naar wie profiteert van de verbouwing en of dat aangepakt moet worden.

Verwachting

Het CPB onderzocht stationsverbouwingen in Arnhem, Breda en Tilburg. De verbouwingen zijn onder andere bedoeld om de omgeving aantrekkelijker te maken en de verwachting is doorgaans dat huizenprijzen dan stijgen. Maar dat is niet altijd zo. ‘In Arnhem daalden de huizenprijzen dicht bij het station met gemiddeld ruim 15 duizend euro’, schrijft het CPB. Een mogelijke verklaring is de overlast die de werkzaamheden opleverden.

Gebrekkige vraag

Een andere mogelijke verklaring is een gebrek aan vraag. Een beter station leidt misschien tot een toename van het vastgoedaanbod, maar dat wil niet zeggen dat daar vraag naar is. De negatieve effecten van overlast zou dan kunnen resulteren in lagere huizenprijzen. ‘We zien dat in Arnhem geen woningen zijn gebouwd als onderdeel van de knooppuntontwikkelingen. Het is daarom mogelijk dat het mechanisme van gebrekkige vraag meespeelt in het geval van Arnhem Zuid.’

Bron: CPB

Stedelijke barrières

De positieve effecten in het noorden van Breda en Tilburg kunnen volgens de onderzoekers samenhangen met ‘het wegnemen van stedelijke barrières’. Voorheen waren sommige delen van de steden moeilijker te bereiken door de aanwezigheid van rangeerterreinen, maar de verbouwingen verhielpen dat. En het wegnemen van die barrières kan ervoor gezorgd hebben dat het een stuk aangenamer is voor mensen om elkaar te ontmoeten bij de stations.

Relatieve verslechtering

De verbetering pakt niet volledig gunstig uit voor Breda: ten zuiden van het station had de verbouwing een negatief effect op huizenprijzen. Mogelijk heeft de ontwikkeling van het station vooral in het noorden voor verbetering gezorgd en in het zuiden voor een relatieve verslechtering.

Bron: CPB

Wie profiteert

De onderzoekers merken op dat de hogere huizenprijzen een voordeel zijn voor huiseigenaren die daar niet direct een prijs voor betaald hebben. Het Rijk en gemeenten bekostigen deze verbeteringen grotendeels. ‘De huidige bekostiging sluit daarom niet aan bij het profijtbeginsel: het idee dat de kosten van voorzieningen worden gedragen door diegenen die de voordelen ondervinden.’ Het CPB wil in een vervolgstudie onderzoeken of het een goed idee is om dat recht te trekken, bijvoorbeeld via een baatbelasting of een opslag op het ozb-tarief.

Positiever

Het CPB benadrukt dat het om een voorlopige conclusie gaat. Tot 2025 zullen er werkzaamheden rondom de stations plaatsvinden en het kan zijn dat de resultaten mettertijd positiever uitvallen. De reden dat het CPB deze stationslocaties onderzocht, is dat deze voldoen aan twee voorwaarden: de stationsvernieuwing is helemaal afgerond, waarmee de grootste overlast is achter de rug, en er vonden geen andere grootschalige publieke investeringen plaats tijdens de constructie.