Rfv: ‘Maak proeftuinen sociaal domein’

Gemeenten moeten van het rijk de ruimte krijgen om meer te experimenteren op de terreinen jeugd, werk en zorg. Via zogeheten proeftuinen sociaal domein kunnen ervaringen worden opgedaan met innovatieve werkwijzen en alternatieve bekostigingsmanieren.

Het is één van de aanbevelingen van de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) in het vandaag te verschijnen rapport Geld om (te) zorgen. Het rapport bevat in totaal tien aanbevelingen aan de Tweede Kamer en het nieuwe kabinet om te komen tot een toekomstbestendige bekostiging van het gemeentelijk sociaal domein.

Verzekeraars

De proeftuinen in het sociaal domein zouden er in enkele gebieden moeten komen naar analogie van de proeftuinen ‘Maak Verschil’, waarin wordt geëxperimenteerd met ideeen om door regionale samenwerking tot meer economische groei te komen. Bij voorkeur sluiten de proeftuinen in het sociaal domein aan op reeds bestaande initiatieven, aldus de Rfv. ‘In deze gebieden kan dan ervaring opgedaan worden met financiële en beleidsinhoudelijke arrangementen. Bijvoorbeeld, hoe kan binnen de kaders van de wet en het patiëntbelang grip verkregen worden op de huisartsenroute? Welke samenwerking tussen frontlijnwerkers, huisartsen, jeugdgezondheidszorg en verzekeraars is mogelijk?’

In de proeftuinen kunnen nuttige werkwijzen en leerervaringen worden opgedaan worden met onder andere ketenpartners, werkgevers, zorginstellingen en verzekeraars om nieuwe financiële instrumenten te beproeven. In het rapport worden onder andere de social impact bonds aangehaald waarmee de gemeente Rotterdam experimenteert. Met die bonds financiert de gemeente samen met private investeerders – ABN Amro en Start Foundation – de aanpak van jeugdwerkloosheid. Het project wordt uitgevoerd door het bedrijf Buzinezzclub dat jongeren begeleidt naar werk of opleiding. Als het project slaagt, betaalt de gemeente het geïnvesteerde bedrag terug aan de investeerders middels een subsidie.

Hoge zorgvraag

Een ander voorbeeld is te vinden in Friesland. Zorgverzekeraar De Friesland voert daar voor alle Friese gemeenten de AV Frieso uit. Dat is een speciale verzekeringspolis voor mensen met een laag inkomen en een (hoge) zorgvraag. Deelnemende gemeenten betalen een deel van de premie en de extra vergoedingen. De Friesland verstrekt kortingen op de polissen. Het doel is dat het mes aan meerdere kanten snijdt: voorkomen van schulden, het ontsluiten van de bijzondere bijstand voor de inwoners en het tegengaan van wanbetaling van de verplichte basisverzekering.

Herstelbedden

In haar rapport stipt de Rfv ook op de proeven met zogeheten herstelbedden aan. Doordat ouderen langer thuis blijven wonen, ontstaat het probleem dat ze na een ziekenhuisopname niet gemakkelijk snel weer naar huis kunnen: daar ontbreekt vaak de zorg die er in de voormalige verzorgingshuizen wel was. Daarom creëren ziekenhuizen en zorgverzekeraars zogenaamde herstelbedden, waarin ouderen kunnen verblijven die tijdelijk te zwak zijn om zelfstandig te wonen nadat ze in het ziekenhuis zijn behandeld, bijvoorbeeld na een polsbreuk. Zo beheert zorgorganisatie Omring sinds maart een afdeling met vijftien herstelbedden in het Westfriesgasthuis in Hoorn. Ook de ziekenhuizen Amphia (Breda) en Tergooi (Hilversum) hebben met regionale zorgorganisaties daarover afspraken gemaakt. ‘Hier ligt ook een rol voor gemeenten: hoe kan via de Wmo dergelijke kwetsbaarheid verminderd worden, zodat minder herstelbedden nodig zijn? Hoe kan integraal gewerkt worden? Want vaak gaat het om ouderen met meervoudige problemen’, aldus de Rfv.

Lokale context

Andere gemeenten kunnen volgens de adviesraad deze leerervaringen vertalen naar hun eigen lokale context. Het doel van deze proeftuinen is om tot werkwijzen, leerervaringen, do’s en dont’s – en de lokale context waarin die kunnen werken – te komen waarmee de genoemde problemen benaderd kunnen worden. Het gaat dan niet om uitrollen van één of enkele concepten, maar van inzichten die in de eigen lokale context succesvol kunnen zijn.