Plasterk: ‘Eigen accountantsdienst gemeenten oplossing’

Als gemeenten niet of nauwelijks nog aan een accountantskantoor kunnen komen, is oprichting van een eigen accountantsdienst een oplossing. Amsterdam en Den Haag werken al met eigen accountants.

Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken schrijft dat in een brief aan de Tweede Kamer in reactie op signalen dat gemeenten meer en meer moeite hebben een accountant te vinden voor de (verplichte) controle van de jaarrekeningen. De drie grote kantoren – Deloitte, EY en PwC – die al sinds jaar en dag de gemeentemarkt beheersen, hebben ervoor gekozen zich meer op de (middel)grote gemeenten te richten. Plasterk verwacht dat die trend van de terugtred van grote kantoren zich de komende jaren zal doorzetten.

Drempels wegnemen
Dat betekent dat er ruimte komt voor middelgrote en kleine accountantskantoren op de gemeentemarkt. Om ervoor te zorgen dat met name die laatste categorie ook een goede kans krijgt, is het volgens de PvdA-bewindsman zaak dat de drempels om toe te treden zo laag mogelijk zijn. ‘Het komt nu nog veelvuldig voor dat gemeenten bij een aanbesteding als eis stellen, dat accountantskantoren reeds eerder gemeenten gecontroleerd moeten hebben. Dit verhindert de toetreding van nieuwe kantoren’, aldus Plasterk. Die eis moet dus komen te vervallen. Daarnaast moeten gemeenten ervoor zorgen dat de looptijd van het af te sluiten contract lang genoeg is, om een investering in een nieuwe cliënt lonend te laten zijn. Voorwaarde is wel dat de kwaliteit van de dienstverlening van de nieuwe toetreders is geborgd.

Gemeentelijke samenwerking
Maar dan nog is het, gezien onder andere de krapte op de arbeidsmarkt voor accountants, de vraag of gemeenten zullen slagen op de vrije markt. Plasterk wijst daarom op de mogelijkheid dat gemeenten over een eigen accountantsdienst beschikken. Amsterdam en Den Haag hebben die bijvoorbeeld. ‘Ook andere gemeenten zouden er dus in beginsel voor kunnen kiezen om niet een accountant in te huren, maar zelf een accountantsdienst op te richten. Ook een samenwerkingsverband van enkele gemeenten – al dan niet in samenwerking met accountantskantoren – is denkbaar’, aldus de minister.

Lokale rekenkamer
Hij ziet het vooral als een oplossing voor de middellange en lange termijn. ‘Dit veronderstelt onder meer dat gemeenten zelf accountants in dienst moeten nemen, in een overigens toch al krappe markt. Bovendien is het de vraag of gemeenten de accountantscontrole zien als een kerntaak of als een dienst, die beter ingekocht kan worden. Dit vereist een duurzame keuze van de gemeente’, aldus Plasterk. Wel is dan van belang dat het toezicht op de gemeentelijke accountantsdienst anders wordt belegd. Momenteel berust dat bij de lokale rekenkamer. Bezien wordt of een andere wijze van het organiseren van het toezicht op de gemeentelijke accountantsdienst mogelijk is. Dit om een eventuele drempel voor het toepassen van deze variant weg te nemen.

Dynamische markt
Bij de controle van de jaarrekening 2015 hadden 54 gemeenten een andere accountant dan het jaar daarvoor. Dat geeft volgens Plasterk duidelijk aan dat er sprake is van een dynamische markt. Mede als gevolg van de 'gunstige economische ontwikkeling' is de vraag naar accountants op dit moment groter dan het aanbod. Door strengere kwaliteitseisen en scherper toezicht vergt de accountantscontrole bovendien meer tijd, wat nog meer druk geeft op de personele capaciteit.