Overheden vluchten naar veilig BNG

In de eerste helft van 2009 namen de tijdelijk uitgezette middelen bij de BNG met 1,4 miljard euro toe ten opzichte van diezelfde periode vorig jaar. Uit de halfjaarcijfers van de overheidsbank blijkt dat lagere overheden er inmiddels voor bijna acht miljard euro hebben weggezet.

De BNG erkent dat meer en meer klanten - behalve gemeenten en provincies zijn dat instellingen op het gebied van volkshuisvesting, gezondheidszorg en onderwijs - de BNG verkiezen uit veiligheidsoverwegingen. Zij deden dat volgens BNG-topman John Reichardt na het Icesave-debacle, waarbij ook veel lagere overheden spaargeld verloren. ‘Lagere overheden zijn voor veiligere banken gaan kiezen. Dat ze daardoor minder rendement halen, nemen ze bewust voor lief’, zegt hij.

Wat volgens het lid van de Raad van Bestuur ook in het voordeel van de BNG was, is dat na het Icesave-debacle de regels voor overheden zijn aangescherpt over hoe ze om dienen te gaan met overtollige middelen.

AAA-rating

De huidige wet Financiering decentrale overheden (Fido) bepaalt alleen dat overheden hun geld moeten onderbrengen bij een bank die minstens een A-rating heeft. Desondanks nemen steeds meer lagere overheden het zekere voor het onzekere en brengen ze hun geld onder bij banken met een AAA-rating.

De BNG behoort tot de vijftig veiligste banken ter wereld. De financiële instelling neemt de derde plaats in op de lijst die afgelopen week werd gepubliceerd door bankvakblad Global Finance. Naast de BNG en de Rabobank – zesde – staat geen enkele Nederlandse bank in de top vijftig. De Duitse regionale overheidsbank KFW komt als winnaar uit de bus. Het Franse Caisse des Depots et Consignations (CDC), ook een staatsbank pur sang, bezet de tweede plaats.

Friesland Bank (A-rating) is een van de banken die na het Icesave- debacle honderden miljoenen aan spaargeld zag weglekken omdat gemeenten, provincies en scholen hun geld overhevelen naar andere banken. In een toelichting op de halfjaarcijfers zei Robbert Klaasman, bestuursvoorzitter van Friesland Bank, dat ‘lagere overheden door de centrale overheid zouden worden aangemoedigd hun geld bij de Bank Nederlandse Gemeenten of de Waterschapsbank te stallen’.

Minister van Financiën Bos zei na de val van Icesave immers dat banken en gemeenten hun geld moesten stallen bij BNG of de Waterschapsbank. ‘Door de val van Icesave vorig jaar zijn overheden nerveus geworden’, aldus Klaasman. De effecten van het Icesave- debacle worden volgens hem nu pas zichtbaar in de cijfers doordat veel overheden hun geld voor een langere periode hadden vast staan.

Financieel specialisten voorspelden vorig jaar al een kapitaalvlucht richting veilige havens. Die toegenomen voorzichtigheid zou duidelijk naar voren komen als het ministerie opnieuw een overzicht van de gemeentelijke uitzettingen zou maken. De vorig jaar gemaakte inventarisatie - een momentopname midden in de explosie - was wat dat betreft te vroeg.

Overtollig

Eind vorig jaar bleek uit een inventarisatie van Binnenlandse Zaken dat bijna de helft van alle gemeenten (210) geld had uitstaan. Van het totale bedrag van 3,3 miljard euro, was op dat moment het meeste weggezet op Nederlandse banken. Van die 2,9 miljard euro stond toen ruim 1,2 miljard euro voor kortere of langere tijd vast bij de BNG. De andere triple A-bank, Rabo, had met bijna een half miljard euro ook een flink deel van de overtollige liquiditeiten van gemeenten. ING en SNS volgden met elk zo’n kwart miljard.

Met hoeveel procent het marktaandeel van BNG sindsdien is toegenomen, durft Reichardt niet te zeggen. ‘Het lag zo rond de 35 procent. Dat zal iets meer zijn geworden, maar geen tientallen procenten’, zegt hij. ‘Of de nieuwe klanten blijvertjes zijn? De aangescherpte regels werken zeker in ons voordeel, maar bij een normalisering van de markt zal de rendementsafweging bij diverse klanten weer nadrukkelijker in beeld komen.’

Hogere nettowinst BNG
De Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) boekt in het eerste halfjaar van 2009 een hogere winst dan in diezelfde periode in 2008. Uit de deze week gepubliceerde halfjaarcijfers blijkt dat de nettowinst over de eerste zes maanden 114 miljoen euro bedraagt, tegenover 73 miljoen euro in de eerste helft van vorig jaar. Deze uitkomst is met name het gevolg van een hoger renteresultaat. Ondanks alle onzekerheden verwacht de bank over 2009 een hoger resultaat te realiseren dan over het voorgaande boekjaar. Begin dit jaar durfde de BNG nog geen harde voorspellingen te doen, vanwege alle turbulentie op de markt. Volgens John Reichardt is de markt sindsdien rustiger geworden. ‘Maar niet tot rust gekomen’, zegt hij als lid van de Raad van Bestuur van de BNG. Vooral de investeringen van woningcorporaties en zorginstellingen zijn in de eerste helft van 2009 achtergebleven.

Liever kortlopend krediet
De BNG constateert een sterk afgenomen vraag naar langlopende geldleningen. De totale omvang van de nieuw verstrekte langlopende kredietverlening neemt ten opzichte van dezelfde periode in 2008 af met ruim twee miljard tot ruim drie miljard euro. Daarentegen neemt de kortlopende kredietverlening een vlucht. De gemiddelde kortlopende uitzettingen aan klanten stijgen in vergelijking met de eerste helft van 2008 met anderhalf miljard euro tot ruim 5,5 miljard euro. De toename van de nieuwe kortlopende kredietverlening houdt volgens Reichardt verband met het anticiperen van provincies en gemeenten op de verkoop van de aandelen in Nuon en Essent. Vooruitlopend op de verkoopopbrengsten - Nuon is overgenomen door het Zweedse Vattenfall, Essent door het Duitse RWE - geven de betrokken decentrale overheden de voorkeur aan krediet met korte looptijden.