Oplossing investeringskiller gezocht

De Tweede Kamer zoekt alternatieven voor de Wet Houdbare overheidsfinancien (Wet Hof). De Kamer twijfelt er bovendien sterk aan of de Europese regels Nederland wel verplichten om decentrale overheden een macronorm op te leggen met betrekking tot het EMU-tekort.

De Kamer wil weten in hoeverre de Europese regels rekening houden met verschillen in de boekhoudkundige stelsels van de rijksoverheid (kasstelsel) en decentrale overheden (baten/lastenstelsel), dan wel of ‘Brussel’ ruimte biedt om daar op nationaal niveau rekening mee te houden. Het Bureau Onderzoek en Rijksuitgaven (BOR) – het eigen interne onderzoeksbureau van de Kamer − dat is ingeschakeld voor het onderzoek, komt op korte termijn met de resultaten. De Kamer debatteert naar verwachting voor de zomer over het wetsvoorstel, maar volgende week over het financieel onderhandelaarsakkoord tussen kabinet en de koepels van gemeenten, provincies en waterschappen. Daarin zijn de tekortnormen voor de komende jaren vastgelegd.

De Wet Hof bepaalt dat rijk en decentrale overheden samen tekenen om het begrotingstekort volgens Europese afspraken terug te dringen. Gemeenten, provincies en waterschappen hebben echter een bepaalde tekortruimte nodig voor met name grote investeringen in infrastructurele werken. De investeringen worden nu over meerdere jaren uitgesmeerd. De Wet Hof beknot de investeringsruimte, ook al ligt er genoeg geld op de plank.

Aanvankelijk wilde het rijk de tekortnorm voor de decentrale overheden vanaf 2014 terugschroeven naar 0,3 procent en vanaf 2016 naar 0,2 procent. In het onlangs gesloten financieel onderhandelaarsakkoord tussen kabinet en de koepels van gemeenten, provincies en waterschappen is vastgelegd dat de tekortnorm tot in ieder geval 2015 op het huidige peil van 0,5 procent blijft en dat er deze kabinetsperiode geen boetes worden opgelegd als de tekortnorm wordt overschreden.

Overheidsfinanciën
‘Ondanks deze verzachting blijft de wet onverkort overeind’, aldus financieel specialist van de CDA-Kamerfractie Eddy van Hijum. Op zijn initiatief heeft de Kamer het BOR ingeschakeld om te gaan spitten.‘We willen weten of er andere manieren zijn om te komen tot solide overheidsfinanciën. Ik vind dat de Wet Hof hiervoor geen goed instrument is.’ De Kamer wil weten welke juridische ruimte er is om, in plaats van de Wet Hof, voort te bouwen op bestaande bestuurlijke coördinatiemechanismen, zoals de wettelijke eis van meerjarig begrotingsevenwicht en preventief en repressief toezicht.

Volgens het huidige wetsvoorstel worden zowel investeringen als het gebruik van reserves aangemerkt als een begrotingstekort. ‘Als de investering gewenst is en de kosten zijn gedekt, dat moeten mede-overheden gewoon kunnen investeren’, stelt Van Hijum. ‘De EMU-norm voor het begrotingstekort zegt niets over financiële degelijkheid.’