Miljoenen van grote naar kleine gemeenten

Kleine gemeenten profiteren het meest van de herverdeling van het gemeentefonds door het rijk. Grote gemeenten leveren samen tientallen miljoenen euro’s in.

Dat is op te maken uit de notitie Uitkomsten 2e fase groot onderhoud gemeentefonds van het ministerie van Binnenlandse Zaken. In een toelichting geeft het ministerie toe dat in de totale herverdeeleffecten een duidelijk patroon waarneembaar is: een verschuiving van middelen van grote naar kleine gemeenten van in totaal 88 miljoen euro. De totale omvang van het gemeentefonds blijft gelijk.

Scheve verdeling
Het groot onderhoud van het gemeentefonds – de belangrijkste inkomstenbron van veruit de meeste gemeenten – was nodig omdat de oude verdeling van rijksgelden over de gemeenten in de loop der jaren scheef was gegroeid: de verdeling van de middelen sloot niet meer aan op de daadwerkelijke uitgaven. Met nieuwe criteria en verdeelmaatstaven worden die middelen vanaf 2016 op een andere manier over de gemeenten verdeeld. Nadat eerder al het grootste deel van de zogeheten uitgavenclusters op de schop was genomen, is dat nu gebeurd voor de clusters werk en inkomen, brandweer en rampenbestrijding, en volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing.

Negatieve effecten
Als de uitkomsten van de eerste en de tweede fase van het grootonderhoud worden samengenomen, dan gaan de kleinste gemeenten (tot 20.000 inwoners) er gemiddeld 14 euro per inwoner op vooruit. De categorie gemeenten met 20.000 tot 50.000 inwoners zien de inkomsten met gemiddeld 9 euro per inwoner toenemen. De rekening wordt betaald door de groter gemeenten. Die van 50.000-100.000 en van 100.000-250.000 inwoners leveren gemiddeld respectievelijk 7 en 5 euro per inwoner in. De gemeenten boven de 250.000 inwoners komen er het meest bekaaid vanaf: de herverdeling heeft een negatief effect van 22 euro per inwoner. Door de oogharen kijkend, gaan zo’n 140 gemeenten er vanaf 2016 op achteruit en 260 er op vooruit.

Overgangsregeling
Er komt volgens een bestuurlijke afspraak een overgangsregeling voor de nadeelgemeenten. Het maximaal nadelig effect mag niet groter zijn dan 15 euro per inwoner per jaar.

Top tien voordeelgemeenten (in euro’s per inwoner)

Top tien nadeelgemeenten (in euro’s per inwoner)

Klik hier voor de hele notitie.
Klik hier voor de bijlage.