Met zelfde geld meer welvaart

Een andere verdeling van het rijksgeld over de gemeenten kan leiden tot een groei van de nationale welvaart. Tot die conclusie komt het Centraal Planbureau (CPB) in de studie Een economische blik op verevening. Het CPB geeft in het boek een aanzet tot een andere manier van kijken naar de verevening van rijksgeld.

Gemeenten zijn voor hun inkomsten grotendeels afhankelijk van het rijk. Het bedrag per inwoner is in gemeenten die het meest ontvangen vier keer zo hoog als in gemeenten die het minste krijgen. Dat komt door het systeem van verevening, waarmee verschillen tussen gemeenten in uitgaven in het sociaal domein, in kosten in het fysiek domein en in eigen inkomsten in balans worden gebracht. Dat stelsel is gebaseerd op het vorige eeuw geïntroduceerde principe dat gemeenten bij gelijke lastendruk inwoners een gelijkwaardig voorzieningenniveau kunnen aanbieden.

Het CPB komt tot de slotsom dat het verevenen van verschillen in het beroep op sociale voorzieningen past bij een economische benadering. Voorkomen wordt daarmee dat teveel mensen wegtrekken uit gebieden met een ongunstige sociaaleconomische samenstelling. Het compenseren van gemeenten voor kosten voor lokale voorzieningen is volgens het CPB echter niet doelmatig. Dat stimuleert mensen te gaan wonen in gebieden waar kosten hoog zijn.

Een belangrijke ontdekking is dat de inkomstenbelasting steden met een hoge productiviteit benadeelt. Landelijke woonsubsidies, zoals de hypotheekrenteaftrek, bevoordelen juist steden waar wonen duur is. Het corrigeren daarvoor door middel van verevening kan volgens het CPB de nationale welvaart verhogen.