Gemeenten verkopen meer grond

De gemeentelijke grondverkopen zijn over de eerste negen maanden van dit jaar met ruim een kwart gestegen naar 1,3 miljard euro. Het resultaat van gemeentelijke grondexploitaties is 5,6 procent hoger dan over dezelfde periode in 2016.

Dat blijkt uit onderzoek van OTB Delft naar de bouwgrondexploitaties van gemeenten in het derde kwartaal van 2017. Ongeveer een vijfde deel van de grondverkopen is volgens onderzoeker Willem Korthals Altes van de faculteit bouwkunde van de TU Delft bedoeld voor bedrijventerreinen. Opvallend: bijna de helft (47 procent) daarvan blijkt te zijn verkocht in Noord-Brabant. Het merendeel van de grondverkopen heeft echter de bestemming woningbouw. Daar ligt het zwaartepunt in de Stedenring Centraal Nederland waarvan de provincies Noord- en Zuid-Holland, Brabant, Utrecht, Gelderland en Flevoland deel uitmaken.

Dubbel resultaat
In het derde kwartaal van dit jaar zijn de goede resultaten van het eerste halfjaar doorgetrokken. Zowel op het gebied van niet-bedrijventerreinen en fysieke bedrijfs-infrastructuur is er sprake van baten die de lasten overstijgen; het geboekte resultaat over de eerste drie kwartalen van 2017 is zelfs bijna het dubbele van dat over de eerste twee kwartalen.

Het resultaat van 644 miljoen euro lijkt de voorbode te zijn van een resultaat dat het resultaat van 2016 – over het hele jaar 390 miljoen euro – ruim zal overtreffen. Maar dat hoeft volgens Korthals Altes toch niet het geval te zijn. ‘Het resultaat is met 5,6 procent beperkt hoger dan dat van het derde kwartaal van 2016. Ook de ontwikkeling tussen tweede en derde kwartaal volgt sterk het beeld van verleden jaar. Het geeft wel duidelijk een ander beeld dan de jaren daarvoor en geeft aan dat nationaal gezien de crisis voorbij is op het terrein van bouwgrondexploitaties van gemeenten.’

Voorraad
Hoewel de grondverkopen sterk zijn gestegen in vergelijking met 2016 (+25,6 procent, geven de investeringen van gemeenten in grond (88 miljoen euro) en duurzame goederen (497 miljoen euro) niet aan dat gemeenten zelf stappen ondernemen om in te spelen op de groeiende vraag naar locaties voor ruimtelijke ontwikkeling. ‘Dit kan enerzijds komen doordat veel gemeenten meer willen overlaten aan de markt, anderzijds kunnen veel gemeenten nog steeds gebruik maken van de voorraad aan gronden die voor de crisis is opgebouwd. Positief geformuleerd kan in ieder geval worden vastgesteld dat gemeenten – in een tijd waar lokaal al veel huizenkopers bereid zijn steeds meer te betalen voor een woning – op dit moment niet veel te veel gronden verwerven’, aldus Korthals Altes.

Passief grondbeleid
Gemeenten laten volgens directeur Erik Berkelmans van Metafoor Ruimtelijke Ontwikkeling de ontwikkeling van bouwgrond vaker over aan marktpartijen. ‘Dit past in de trend van passief-faciliterend grondbeleid’, stelt hij in zijn kwartaalbericht grondexploitaties. ‘Echter zijn er inmiddels gemeenten die weer de eerste stappen zetten naar een meer actievere rol binnen de  gebiedsontwikkeling, met name daar waar marktpartijen nog geen initiatieven nemen.’