Financieel onderhandelaarsakkoord is slikken of stikken

Ondanks de principiële bezwaren tegen onder meer het verplicht schatkistbankieren, legt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) het maandag gesloten financieel akkoord tussen kabinet en de koepels van gemeenten, provincies en waterschappen toch met een positief advies voor aan haar leden. Gemeenten kunnen tot volgende week vrijdag een oordeel vellen over het akkoord. Amenderen is niet mogelijk.

Principieel bezwaar

Ook de principiële bezwaren van provincies en waterschappen staan nog overeind. Desondanks hebben ook de besturen van het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Unie van Waterschappen (UvW) het akkoord met een positief advies aan hun achterban voorgelegd. Na een consultatie van de waterschappen neemt de Unie van Waterschappen (UvW) vrijdag een definitief besluit over het principeakkoord. De colleges van GS moeten dinsdag een besluit nemen. Het IPO-bestuur maakt op basis daarvan volgende week donderdag de balans op.

Akkoord niet onderhandelbaar

Van de kant van het kabinet is expliciet aangegeven dat het akkoord niet verder onderhandelbaar is. Dit betekent dat gemeenten, provincies en waterschappen alleen ja of nee tegen het akkoord kunnen zeggen. Amenderen heeft geen zin.

Aanvaardbare afspraken

‘We geven er geen feestje om en de vlag gaat niet uit, maar het geeft wel duidelijkheid’, aldus VNG-woordvoerder Liane ter Maat. ‘Twee jaar geleden zouden we dit akkoord nooit hebben getekend, maar gezien het regeerakkoord en de beperkte onderhandelingsruimte zijn dit aanvaardbare afspraken. Gemeenten kunnen hier mee vooruit.’

Pakketafspraak

Het onderhandelaarsakkoord is een pakketafspraak over de Wet Houdbare Overheidsfinanciën (Wet Hof, het schatkistbankieren en het btw-compensatiefonds. ‘Omdat het een totaal pakket betreft, was er niets meer uit te halen op onderdelen, zoals rondom onze principiële bezwaren tegen het schatkistbankieren’, aldus Ter Maat desgevraagd.

Zegeningen tellen

Ook IPO-voorzitter Johan Remkes erkent ruiterlijk dat de principiële bezwaren van provincies niet zijn weggenomen, ‘maar op een gegeven moment moet je ook je zegeningen tellen’. De afspraak dat er deze kabinetsperiode geen sancties worden opgelegd als mede-overheden de afgesproken tekortnorm op het EMU-saldo overschrijden, is er daar een van.

Evaluatie tekortnorm

Een ander winstpunt is volgens Remkes de afspraak dat de tekortnorm pas vanaf 2016 geleidelijk aan wordt verlaagd én dat ze nu zijn vastgelegd. ‘Als de percentages pas in de wet zelf bekend zouden worden gemaakt, ben je als onderhandelaars weggespeeld.’ Positief vindt hij dat is afgesproken dat in 2015 een evaluatiemoment wordt ingebouwd. In bestuurlijk overleg wordt over twee jaar − op basis van realisatiecijfers − bekeken of het verantwoord is de tekortnorm terug te brengen. ‘Dat geeft ruimte voor later.’

Ellende zo klein mogelijk

Een lichtpuntje bij het door mede-overheden zwaar bekritiseerde schatkistbankieren is volgens Remkes het feit dat mede-overheden elkaar geld mogen lenen. ‘Dit neemt onze principiële bezwaren niet weg, maar puur pragmatisch bekeken kunnen we hiermee de ellende zo klein mogelijk maken. Vanwege de optelsom van effecten leggen we daarom het akkoord met een positief advies voor.’

Voldoende investeringsruimte

De UvW is vooral opgelucht dat de waterschappen vanwege de versoepeling van de Wet Hof voorlopig ‘verantwoord kunnen blijven investeren in waterveiligheid, waterkwaliteit en de bestrijding van wateroverlast’, aldus Uniebestuurder en portefeuillehouder financiën Huub Hieltjes. Het voorlopig handhaven van de tekortruimte van 0,5 procent ‘biedt ruimte om de geplande investeringen voor 2013, 2014 en 2015 te kunnen uitvoeren. Hiermee erkent het kabinet het belang van de noodzaak tot voldoende investeringsruimte.’  Evenals Remkes is Hieltjes zeer te spreken over de evaluatie in 2015 van de tekortnorm. ‘We kijken dan gezamenlijk wat verantwoord is. Dat is een doorbraak’.

Onhaalbaar

Hieltjes verwacht niet dat grote investeringen naar voren worden gehaald, om er alvast maar zeker van te zijn dat ze kunnen worden uitgevoerd, mochten de tekortnormen na 2015 geleidelijk aan omlaag gaan. Alleen al vanwege de lange voorbereidingstijd van grote infrastructurele projecten is dat onhaalbaar, aldus Hieltjes.