35 miljoen extra naar platteland

Binnenlandse Zaken en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) hebben een tussenoplossing gevonden met betrekking tot de herverdeling van het gemeentefonds. Plattelandsgemeenten krijgen er volgend jaar 35 miljoen euro bij.

Dat is minder dan in het oorspronkelijke herverdelingsplan van Binnenlandse Zaken. Daarin werd nog uitgegaan van een plus van 104 miljoen euro voor kleine gemeenten met een groot buitengebied. Naar verluidt kunnen de kleinere gemeenten in 2016 op in elk geval een derde van dat bedrag rekenen. Dat gaat ten koste van de grote(re) gemeenten, want de totale omvang van het gemeentefonds blijft gelijk.

Twijfels over berekening

Hoe het er voor de jaren erop uitziet, blijft voorlopig onduidelijk: eerst wordt er een nieuw onderzoek gehouden naar de gebruikte berekeningsmethode. Er zijn gerede twijfels – onder ander bij de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) – of die onderzoeksmethode wel klopt. Met name ook uit de hoek van de grote gemeenten is veel kritiek op de herverdeling van het gemeentefonds.

Verantwoordelijk minister Plasterk had bij het presenteren van de zogeheten tweede fase van het groot onderhoud van het gemeentefonds al een duidelijk voorbehoud gemaakt over de exacte herverdeling. Overduidelijk was wel dat dunbevolkte gemeenten door nieuwe wettelijke eisen meer kosten maken bij het maken van bestemmingsplannen in het buitengebied en daarvoor recht hebben op compensatie, maar niet hoeveel. Pas in de meicirculaire van 2016 komt er naar verwachting definitief uitsluitsel over de hoogte van die tegemoetkoming.

Miljardenmeevaller

Het streven van Binnenlandse Zaken is om de meicirculaire 2015 op vrijdag 29 mei uit te brengen. Door gesteggel tussen staatssecretaris Van Rijn van Volksgezondheid en de VNG over onder andere de gemeentelijke budgetten op het gebied van Jeugdzorg en Wmo, kan het ook maandag 1 juni worden. Op 29 mei is er extra bestuurlijk overleg over deze kwestie gepland tussen het VNG-bestuur en premier Rutte. Het ministerie van VWS blijkt een miljardenmeevaller te hebben. Volgens de VNG biedt dat VWS mogelijkheden zijn budgettaire problemen op te lossen ‘zonder dat mensen die gemeentelijke zorg en ondersteuning nodig hebben daar de dupe van worden.’

Wachtlijsten zorg

De VNG en het kabinet staan lijnrecht tegenover elkaar over plannen om structureel 435 miljoen euro te bezuinigen op de budgetten voor Jeugd en Wmo. De bezuinigingen zijn volgens de gemeentekoepel niet alleen in strijd met financiële afspraken, ze brengen ook de doelen van de hervorming van de langdurige zorg in gevaar. ‘Als het ministerie zijn budgettaire problemen alsnog afwentelt op gemeenten, dan leidt dat tot wachtlijsten of zelfs sluiting van voorzieningen, onnodige doorverwijzingen naar duurdere Wlz-zorg en financiële problemen bij gemeenten. Dat is voor onze inwoners onacceptabel.’