Advertentie
digitaal / Nieuws

RvS keurt adres-gekoppelde afvalpas Arnhem goed

De Raad van State keurt het koppelen van een afvalpas aan het woonadres van bewoners goed. In het hoger beroep dat inwoner Michiel Jonker aanspande gaf de rechter gemeente Arnhem gelijk. Privacy van bewoners zou volgens de Raad van State niet in het geding zijn.

30 april 2016

De Raad van State keurt het koppelen van een afvalpas aan het woonadres van bewoners goed. In het hoger beroep dat inwoner Michiel Jonker aanspande gaf de rechter gemeente Arnhem gelijk. Privacy van bewoners zou volgens de Raad van State niet in het geding zijn.

Bezwaar tegen datasysteem
Jonker wilde niet dat door de gemeente in een centraal databestand wordt bijgehouden op welke plekken en tijdstippen hij zijn huisvuil wegbrengt naar afvalcontainers. Met name het idee dat zijn aanwezigheid of afwezigheid in een datasysteem terecht zou komen dat gehackt zou kunnen worden staat hem niet aan. Ook vraagt hij zich af waarvoor deze gegevens in de toekomst zullen worden gebruikt. Hij vroeg om het afzien van het nieuwe afvalsysteem en wilde anders anonieme afvalpassen voor bewoners. Het college gaf in een brief aan dat de wensen niet gehonoreerd werden.


Geen formeel besluit

De RvS stelt dat gemeente Arnhem nooit een formeel besluit heeft genomen en dat er daarom ook geen bezwaar tegen gemaakt kan worden. 'Bij het aanbieden van de afvalpas bij een ondergrondse afvalcontainer worden persoonsgegevens geregistreerd. De registratie is op zichzelf beschouwd niet op rechtsgevolg gericht', zo schrijft de RvS. 'De Afdeling stelt vast dat met de geregistreerde gegevens wordt bepaald welke inzamelingsroute wordt gevolgd en in welke wijk voorlichting over restafval zal worden gegeven. Hiermee wordt geen wijziging in de rechtspositie van de gebruikers van de afvalpas bewerkstelligd, zodat geen rechtsgevolg ontstaat.'

Stichting Privacy First noemt in een persbericht de uitspraak 'kafkaësk' en stelt dat deze in strijd is met het recht op privacy.

Reacties: 19

U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.

Math Oehlen / ambtenaar afvalzaken
Beste Joke,

Als je geïnteresseerd bent in nieuwe inzichten neem dan ook mee de marginale maatschappelijke winst van de invoering van diftar. Een systeem dat het kilofetishisme in het Nederlands afvalbeheer benadrukt en dat deel uitmaakt van het gigantische kostenplaatje van de gescheiden inzameling. Daar staat nauwelijks milieuwinst tegenover. Zoals is af te leiden is uit recente studies van CE, TNO en het Centraal Planbureau. Voor meer info zie punt 16 bij: https://gemeenteraad.weert.nl/Vergaderingen/Coll …

En blz 9 en 10 bij: http://www.cpb.nl/publicatie/verkennend-onderzoe …



Diftar is onderdeel van een kilogericht systeem dat, samen met het zogenaamde omgekeerde inzamelen, leidt tot perverse prikkels om voor kwantiteit te gaan en niet voor kwaliteit. Het gevolg is zichtbaar bij de meest volumineuze fracties: maar liefst 80% van hetgeen we aan plastic inzamelen kost eerst € 800,- per ton aan inzamelen en sorteren en als we het in handen hebben kost het nog eens € 150,- om er überhaupt van af te komen. Twee maal zo veel als de kosten voor het rechtstreeks naar de verbranding rijden.

Kortom: een waanzinnig systeem. Duurzaamheid betekent vooral sober en doelmatig en daar past gooien met bakken geld niet bij. Het valt de maatschappij alleen niet zo op omdat er ontzettend veel belangen zijn gegroeid om dat verborgen te houden.

Jan / adviseur
Specialist impliceert deskundigheid..... Blijkt niet echt uit je verhaal beste Math. bv het hele kunststofverhaal kost de burger niets aan afvalstoffenheffing. Inzameling is ook niet omdat de gemeenten dat wilden, maar een taak van bedrijfsleven die door gemeente (of contractant) wordt uitgevoerd. met als kostensaldo € 0,-. En een gigantisch kostenplaatje? Ach, de gemiddelde afvalstoffenheffing is de laatste jaren fors gedaald terwijl er meer en beter wordt gescheiden. Helaas geen tijd voor een langere reactie.
Math Oehlen / ambtenaar afvalzaken
Beste Jan,

Ik zou zeggen bestudeer de zaak nog maar eens. Wat voor inzamelbedrijven inkomsten zijn zijn feitelijk subsidies die maatschappelijk opgebracht worden. Daar moet maatschappelijk nut tegenover staan. En die balans valt zwaar in het voordeel van de inzamelindustrie uit en valt voor de maatschappij nogal tegen. Zegt het CPB en kun je afleiden uit CE en TNO. Daling afvalstoffenhefing komt door tariefverlaging verbranding vanwege aflopen afschrijvingstermijnen. Niet door betere scheiding. Die kost gigantisch veel. Mijn advies. Bestudeer eerst maar eens het mechanisme van financiering, opbrengst. Werkt verhelderend. Al eens nagedacht waarom de slimme Belgen alleen PET, PP en HDPE inzamelen en wij daarnaast ook nog folies en mix, die tweederde van de stroom vertegenwoordigen en een zwaar negatieve waarde hebben? Let wel een negatieve waarde van € 150 per ton NADAT we er al € 800,- per ton aan uitgegeven hebben. Totale afvalbeheerkosten stijgen jaarlijks nog. Gedoe voor de burger idem. En milieuwinst: zeer minimaal en teleurstellend in relatie tot de kosten. Een bedrijf zal er anders tegenaan kijken. Daarvoor is het omzet. Maatschappelijke afwegingen liggen echter op een bovenliggend niveau.
Michiel Jonker / ambtenaar bij een decentrale overheid
@ Math Oehlen en Jan (beleidsmakers afval)



Als burger heb ik ook twijfels ten aanzien van het huidige nut van bepaalde vormen van afvalscheiding, maar mis de deskundigheid om daar wat van te vinden. Ik heb wel het Afvalplan 2012-2020 van mijn eigen gemeente (Arnhem) bestudeerd, maar daaruit wordt niet duidelijk wat er eigenlijk met het aldus gescheiden ("omgekeerd") ingezamelde afval GEBEURT.



Wat me in ieder geval opvalt, is dat de gemeente wel een systeem verplicht stelt waarvoor burgers extra dingen moeten doen, maar het niet nodig vindt om duidelijk (concreet) uit te leggen hoe en waarom dat in de praktijk economisch of milieutechnisch voordeel oplevert. Vindt de gemeente ons daar te dom voor? Maar wij worden als burgers toch geacht te "participeren"?



De vragen over persoonsgegevens die ik in mijn bezwaar- en beroepschrift aan de gemeente had gesteld, en waarop ik van de gemeente telkens geen antwoord kreeg, werden door de Raad van State ter zitting opnieuw aan de gemeente gesteld. Ook de RvS kreeg van de gemeente geen antwoord. Bijvoorbeeld basale vragen als: "Hoe lang worden de verzamelde persoonsgegevens bewaard?" en "Welke instanties en welke functionarissen binnen die instanties hebben toegang tot de verzamelde gegevens?"



Ik vermoed dat de gemeente net zo min grondig heeft willen nadenken over de concrete effecten van de ingevoerde methodiek waar het gaat om wat er met het afval zelf gebeurt, als waar het gaat om wat er met de verzamelde persoonsgegevens gebeurt.



Er is mijns inziens sprake van een mentaliteit die je bij overheden veel ziet: wel dingen aan burgers willen opleggen, maar niet eerst goed nadenken of, en zo ja waarom dat eigenlijk nodig is, en of er misschien betere alternatieven zijn.



Beleidsvormingsprocessen worden vaak in fraaie, exact aandoende schema's en stroomdiagrammen weergegeven (de "beleidscyclus" en zo), maar in de praktijk lijkt er vaak sprake van een irrationeel groepsproces van een select clubje bestuurders en ambtenaren, leidend tot een tunnelvisie die zij vervolgens niet meer ter discussie wensen te stellen.



Die luie, zelfgenoegzame mentaliteit zou moeten worden verbeterd. Dat lukt alleen wanneer overheden die maar wat aanrommelen en daarbij de wet overtreden, door burgers effectief kunnen worden teruggefloten. Daarvoor hebben we bestuursrechters nodig die niet alleen in naam onafhankelijk zijn, maar ook bereid zijn zich werkelijk onafhankelijk op te stellen.



Ruim vijftien jaar geleden toerde de "commissie Van Kemenade" rond in bestuurlijk en rechterlijk Nederland met de boodschap dat "rechters niet op de stoel van bestuurders mogen gaan zitten". Ik heb zo'n sessie bijgewoond, het voelde als een vorm van intimidatie. Sindsdien gedragen veel bestuursrechters zich alsof ze niet op de stoel van, maar wel op schoot bij bestuurders zitten. Dat is voor hen vast reuze gezellig en lekker, maar als burgers hebben wij daar niets aan. Wat we nodig hebben, is onafhankelijke bestuursrechtspraak.
Michiel Jonker / ambtenaar bij een decentrale overheid
Hier volgt een update, omdat er in Binnenlands Bestuur geen bericht over heeft gestaan. Op 9 september 2016 (een kleine week geleden) heeft de Autoriteit Persoonsgegevens (AP), na een hernieuwd handhavingsverzoek van mijn kant, aangekondigd voornemens te zijn om handhavend op te treden tegen het huidige afvalpas-systeem van de gemeente Arnhem.



De AP heeft geconstateerd dat er, ook na de kleine aanpassing die de gemeente in juli van dit jaar heeft aangebracht in het systeem, nog steeds sprake is van een overtreding van de Wet bescherming persoonsgegevens.



Meer informatie op de site van Stichting Privacy First: https://www.privacyfirst.nl/aandachtsvelden/wetg …
Marcel / criticus
Ja hoor, je hebt een mening (slechts) en als je dan geen gelijk krijgt, zijn degenen waarvan je geen gelijk krijgt uiteraard niet onafhankelijk. Een veel te makkelijke stelling van iemand die het niet kan verkroppen dat ie geen gelijk heeft gekregen, waar ie het (kennelijk) ook niet heeft. Slechts als ie gelijk had gekregen, zouden de rechters in NL onafhankelijk zijn geweest... ja hoor.........Dit is gewoon geneuzel en misbruik van recht en gemeenschapsgeld geweest, dat aan veel fundamentelere en veruit betere zaken uitgegeven had kunnen worden.
Janneman
Slordig artikel, Sjoerd Hartholt. De Raad van State is geen instantie die besluiten goed- of afkeurt.
Van Eck / advocaat
De Afdeling keurt in de betreffende uitspraak helemaal niets goed. De Afdeling vindt dat er niets te keuren is, althans niet door haar. Er is naar het oordeel van de Afdeling geen besluit en dan houdt het op bij de Afdeling.
Michiel Jonker / ambtenaar bij een decentrale overheid
De Afdeling keurt in de betreffende uitspraak het gemeentelijke handelen tegelijk niet en wel goed. Daarom ben ik het met Privacy First eens dat de uitspraak "kafkaësk" is. Enerzijds keurt de Afdeling de gemeentelijke handelwijze op papier niet goed, want zij zegt dat zij er niet over oordeelt, omdat de gemeente geen besluit in de zin van de Awb heeft genomen. Anderzijds keurt de Afdeling de gemeentelijke handelwijze in de praktijk wel goed, omdat zij mij als burger geen rechtsingang biedt om tegen de gemeentelijke handelwijze op te komen. Daarmee geeft de Afdeling de gemeente in de praktijk een vrijbrief om zich aan een bestuursrechtelijke rechtsgang te onttrekken door feitelijk te handelen zonder dat daar een besluit aan ten grondslag ligt.



Een gang naar de burgerlijke rechter biedt mij in dit geval geen soelaas: het gaat om een zaak die zich uitsluitend tussen overheid (in diens hoedanigheid als bestuursorgaan, openbaar gezag) en een burger afspeelt. Ik kan geen privaatrechtelijke grond aanvoeren om op te komen tegen dit overheidshandelen, zolang mijn persoonsgegevens niet daadwerkelijk misbruikt zijn en ik daarvan aantoonbare financiële schade heb geleden ("Als het kalf verdronken is, dempt men de put"). Maar zelfs als ik wel toegang zou hebben tot de burgerlijker rechter, dan zouden de proceskosten voor mij prohibitief zijn. Er zou dan sprake zijn van een overheid (als boven mij gesteld, met macht bekleed gezag) die mij dwingt om veel hogere kosten te maken als ik tegen haar beslissing wil opkomen, dan de wetgever heeft beoogd met een laagdrempelige bestuursrechtelijke procedure.



Er staan voor mij daarom maar twee wegen open als ik mij, ondanks het ontbreken van reële rechtsbescherming, niet wil neerleggen bij de beslissing van de gemeente mijn persoonsgegevens in strijd met de Wbp te verwerken: een gang naar de Europese rechter (met alles wat daarbij komt kijken), of feitelijk handelen van mijn kant in reactie op het feitelijk handelen van de gemeente.



Voor dit laatste heb ik al gekozen, door mijn vuilniszakken sinds de uitspraak van de Afdeling naast de container te zetten waar ik geen toegang toe heb zonder mijn privacy te verliezen, en de gemeente daarvan per brief op de hoogte te stellen. Het is nu aan de gemeente om te beslissen of zij nu, zoals aangekondigd, wil gaan "handhaven" door mij bijvoorbeeld een boete op te leggen. In dat geval is er alsnog sprake van een besluit in de zin van de Awb, en kan ik dus alsnog naar de rechter stappen.



Het gat in de rechtsbescherming is dat het niet mogelijk is in rechte tegen het gemeentelijke handelen op te komen zonder eerst een door de gemeente gestelde regel te overtreden en daarmee het risico op bestraffing te lopen. Op grond van dit gat in de rechtsbescherming kan er sprake zijn van een schending van artikel 6 EVRM (beginsel van "fair play" en "equality of arms"), zulks ter beoordeling van de Europese rechter.



Dat maakt dit tot een interessante casus.
Peter / Projectmanager
Alles staat en valt met de redenering van de RvS "Het bij het aanbieden van de afvalpas registreren van persoonsgegevens is op zichzelf beschouwd niet op rechtsgevolg gericht. want wordt geen wijziging in de rechtspositie van de gebruikers van de afvalpas bewerkstelligd, zodat geen rechtsgevolg ontstaat.".

Daarmee is er volgens de RvS geen besluit.



De RvS laat hier duidelijk punten liggen.

Dat privacywetgeving wordt overtreden is evident. Dat de gemeente alles doet om haar sluiproute te verbloemen ook. Dat de RvS zodoende het gemeentelijk handelen sanctioneert - en daarmee de deur open zet voor kopieergedrag - eveneens.



Wél nog even interessant is of de Privacy Autoriteit hier nog iets van gaat vinden.

Ook interessant is op basis van welk(e) artikel(en) van de APV de gemeente Arnhem het aan de straat plaatsen van afvalzakken straks gaat handhaven.
Ria Huisman / directeur
Waarom verzoekt u niet om een voorlopige voorziening totdat het Europese hof een besluit heeft genomen.

Gemeentes werken wel vaker zo en nemen geen beslissing op bezwaar.

Zet de wet deangsom erop dan kunt u max € 1260,00

Incasseren omdat de gemeente in gebreke blijft.

Daarna kunt u nog naar de rechter wederom
Ria Huisman / directeur
Lees in voorgaabd bericht Wet Dwangsom
Ria Huisman / directeur
Lees in voorgaand bericht Wet Dwangsom
Michiel Jonker / ambtenaar bij een decentrale overheid
@ Marco

Je klinkt een beetje boos. Dat mag. Maar ik heb toch echt een heel andere argumentatie gebruikt dan die, die jij me in de mond probeert te leggen.



Als het gaat om de vraag of rechtspraak onafhankelijk is, is het op zich niet van belang of ik gelijk krijg of niet. Het gaat dan om de redenen die de rechters aanvoeren ter motivering van hun uitspraak, en hoe die redenen zich verhouden tot de wet èn tot de wensen van het bestuur.



Als je waarneemt dat de wensen van het bestuur (de executieve) wat al te vaak lijken te bepalen hoe bestuursrechters de wet interpreteren, dan is dat een signaal dat er geen sprake meer is van echt onafhankelijke bestuursrechtspraak. Deze reactierubriek is niet de juiste plaats om dit verder uit te diepen. Wel kan ik je zeggen dat ik me baseer op mij bekende casuïstiek - waarvan de uitspraak van de RvS in deze zaak een voorbeeld is.
Michiel Jonker / ambtenaar bij een decentrale overheid
@P.J. Westerhof (2 mei 2016 08:39 uur)



Ik ben het volledig met u eens. In het hoger beroep bij de RvS heb ik aangevoerd dat de gerichtheid op rechtsgevolg blijkt uit de gemeentelijke intentie, die ook schriftelijk naar de Arnhemse inwoners werd gecommuniceerd, om het systeem met de pasjes te gaan handhaven. De gemeente beoogde dus duidelijk om een plicht voor de inwoners te scheppen om van het pasjessysteem gebruik te maken. Hieraan gaat de Afdeling (RvS) geheel voorbij.



Je zou nu kunnen betogen, zoals de RvS impliciet lijkt te doen, dat de gemeente niet beoogd heeft een nieuwe plicht te scheppen, maar alleen de oude plicht om restafval in die containers te stoppen wil voortzetten, waarbij het fysiek installeren van het pasjessysteem (geen toegang tot de container als je je persoonsgegevens niet afstaat aan de gemeente) opgevat wordt als feitelijk handelen zonder rechtsgevolg. Maar dat feitelijk handelen brengt wel schade toe aan mijn recht op privacy. De rechtsfiguur "feitelijk handelen MET rechtsgevolg" bestaat in het bestuursrecht niet.



Echter, het legaliteitsbeginsel wordt hier geschonden doordat de gemeente de maatregel heeft ingevoerd zonder (tijdig) een besluit te nemen. En er is sprake van een vorm van détournement de pouvoir: de gemeente gebruikt haar bevoegdheid tot afvalinzameling voor een oneigenlijk doel, namelijk het verzamelen van persoonsgegevens.



Daarom is mijns inziens in dit geval artikel 6:2 aanhef en onder b Awb van toepassing: "Voor de toepassing van wettelijke voorschriften over bezwaar en beroep worden met een besluit gelijkgesteld: (...) b. het niet tijdig nemen van een besluit." Van Buuren (zesde druk) meldt daarover: "Bezwaar en beroep zijn dus ook mogelijk indien een ambtshalve door het bestuur te nemen beslissing niet tijdig wordt genomen" (pag. 425). Dat lijkt de RvS niet te willen onderkennen, waarmee deze hoogste bestuursrechter de effectiviteit van de wet ondermijnt.



Wat betreft de Autoriteit Persoonsgegevens (AP), ik denk niet dat die hier iets van gaat vinden. De AP volgt namelijk het zogenoemde "rijksbrede beleid van selectief toezicht", en kiest ervoor zich met een heleboel zaken niet actief bezig te houden, maar alleen "signalen te registreren". Dat is een ander gat in de op papier zo fraaie rechtsbescherming die wij als burgers heten te genieten.
Michiel Jonker / ambtenaar bij een decentrale overheid
@ Ria Huisman (2 mei 2016, 8:45 uur)



Interessant dat u de dwangsomprocedure noemt. Ik heb recent in een andere zaak mogen ervaren dat de gemeente Arnhem simpelweg weigert om, na ingebrekestelling door mij, een dwangsom uit te betalen. Het betrof een handhavingsverzoek van mijn kant waarop niet tijdig een besluit was genomen (dit was één van de manieren waarop de gemeente de handhaving traineerde om uiteindelijk tot legalisering van overtredingen te kunnen komen).



De rechter stelde de gemeente in het gelijk met de volgende, curieuze argumentatie: het handhavingsverzoek bevatte vijf onderdelen, en op één onderdeel heeft de gemeente binnen twee weken na mijn ingebrekestelling het handhavingsverzoek afgewezen. Daarmee moet er volgens de rechter geacht worden een besluit te zijn genomen op het handhavingsverzoek als geheel, dus ook op de andere vier onderdelen.



Volgens de rechter had het op mijn weg gelegen om geen beroep te doen op artikel 4:17 Awb (dwangsombepaling bij overschrijding van de besluittermijn), maar bezwaar in te dienen tegen het "handhavingsbesluit" (d.w.z. de brief waarin ik geïnformeerd werd dat er op vier van de vijf onderdelen van het handhavingsverzoek nog geen besluit werd genomen).



Ik krijg steeds meer het gevoel dat we in Nederland veelal niet beschikken over onafhankelijke bestuursrechters, maar over bestuursrechters die zich in een stilzwijgend bondgenootschap met de executieve (het overheidsbestuur) verplicht achten om manieren te vinden om het bestuur ruim baan te geven, ook in gevallen dat de (geest van de) wet zich daartegen verzet. Ook bij de uitspraak van de RvS inzake het afvalpassysteem voel ik dat.
Joke / rijksambtenaar
Ik ben heel erg voor privacy, maar ik vrees dat aan deze registratie niet te ontkomen valt. Ook een gemeente die (nog) geen diftar heeft ingevoerd, zal die mogelijkheid wel open willen houden. Diftar is gedifferentieerd tarief: op basis van hoeveel (rest)afval je daadwerkelijk aanbiedt word je belast. Daarvoor is dus een koppeling nodig tussen je afvalpas en je adresgegevens.
Michiel Jonker / ambtenaar bij een decentrale overheid
@ Joke (rijksambtenaar) (2 mei 2016, 11:17 uur)



Uit uw woordkeuze ("er valt niet aan te ontkomen") blijkt dat u de wensen van gemeenten als dwingende feiten opvat. In een rechtsstaat zijn de wensen van overheden echter slechts dwingend voor zover ze binnen de grenzen van de wet vallen, en voor zover ze gebaseerd zijn op wettelijke bevoegdheden.



Dat een aantal gemeenten "diftar" (betaling naar rato van hoeveelheid aangeboden afval) heeft ingevoerd, wil om twee redenen nog niet zeggen dat dit een aantasting van privacy rechtvaardigt.



Bij verwerking van persoonsgegevens moet altijd worden afgewogen of er een noodzaak, dan wel een overwegend belang is voor de verwerking van die gegevens. Dat is hier om twee redenen niet het geval.



Ten eerste is privacy een grondrecht, en een grondrecht heeft prioriteit boven zaken als kostenbesparing of het efficiënter maken van lokale afvalinzameling. Als het ging om staatsveiligheid o.i.d., dan zou er een gegronde reden zijn om de privacy te beperken, maar dat is hier niet het geval.



Ten tweede geldt m.b.t. de verwerking van persoonsgegevens het "subsidiariteitsbeginsel": als het doel ook bereikt kan worden op een andere manier waarbij geen persoonsgegevens worden verwerkt, dan mogen ze dus niet worden verwerkt. In dit geval zijn zulke andere manieren goed voorhanden, ook als er sprake is van de invoering van diftar (waarover in Arnhem nog geen besluit is genomen). Je kunt dan denken aan anonieme pasjes waarop saldo kan worden geladen, of aan het Nijmeegse systeem met speciale vuilniszakken die overal verkrijgbaar zijn en waarop een prijsopslag zit, zodat wie meer vuilnis aanbiedt, meer betaalt.



Verzameling van persoonsgegevens is dus ook bij invoering van een vorm van diftar (gedifferentieerd tarief) niet nodig.
Joke / rijksambtenaar
Hele interessante ideeën*! Waardevolle inbreng in de discussie. Ben benieuwd hoe dit zich verder gaat ontwikkelen.

* "Je kunt dan denken aan anonieme pasjes waarop saldo kan worden geladen, of aan het Nijmeegse systeem met speciale vuilniszakken die overal verkrijgbaar zijn en waarop een prijsopslag zit, zodat wie meer vuilnis aanbiedt, meer betaalt."
Advertentie