Machtige managers brengen ict in gareel

In navolging van het rijk stellen gemeenten op hoog niveau ITmanagers aan, verantwoordelijk voor de strategie en uitvoering van informatievoorziening en ict. Het kabinet wil binnen alle ministeries een chief information officer (CIO) aanstellen. Die CIO’s moeten de invoering en het beheer van grote ict-projecten verbeteren.

Half december schreef minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken de Tweede Kamer dat alle departementen CIO’s krijgen die de ambtelijke en politieke leiding gevraagd en ongevraagd adviseren over de uitvoerbaarheid, kosten en risico’s van grote ict-projecten. Per ministerie is daarvoor de komende drie jaar 150 duizend euro uitgetrokken. De overheid heeft lessen getrokken uit het mislukken van grote informatiseringsprojecten, volgens Jan Willem Pauw, partner ‘overheid’ bij Ernst & Young. ‘Zij wil meer greep op de ontwikkeling van ict.’

De aanstelling van CIO’s is daar volgens hem mede een gevolg van. Met ‘groot’ worden projecten aangeduid die begroot zijn op meer dan 20 miljoen euro. Binnenlandse Zaken en de Belastingdienst hadden de primeur bij de aanstelling van een CIO. De introductie van die zware ict-managers is een aanbeveling van de Algemene Rekenkamer, naar aanleiding van het mislukken van grote ictoperaties, onder meer bij de Belastingdienst en uitkeringsorganisatie UWV. De rekenkamer ziet de rol van zo’n information officer als ‘souffleur van de leiding van een organisatie’.

E-dienstverlening

Nu gemeenten voor grote ict-uitdagingen staan, worden ook daar CIO’s aangesteld. Dat constateert Arend van Beek, voorzitter van de beroepsorganisatie van ict’ers bij de lokale overheid VIAG. Er is volgens hem sprake van ‘een jonge ontwikkeling’, maar Van Beek verwacht dat veel gemeenten zullen volgen. ‘Er komen veel grote projecten op gemeentelijke organisaties af: de Basisregistraties voor Adressen en Gebouwen (BAG), de koppeling met geo-informatie, het opzetten van shared service centers, het verbeteren van e-dienstverlening. De schaal van de gemeente maakt bij die projecten niet zoveel uit: ze hebben op ict-gebied allemaal hetzelfde waar te maken. De komst van CIO’s betekent dat het vakgebied bij de lagere overheden zowel inhoudelijk als organisatorisch verstevigd wordt.’

Van Beek werkt bij de gemeente Rotterdam en is als projectmanager verantwoordelijk voor het opzetten van het stelsel van Kern- en Basisregistratie. Rotterdam heeft al een CIO. De VIAG-voorzitter ziet dergelijke ambtenaren als schakel tussen beleidsmakers en ict-afdelingen. ‘De CIO moet overzicht hebben en sturing geven, en het gewicht hebben om op strategisch niveau keuzes te maken. Hij is een volwaardige gesprekspartner als de organisatie vragen stelt aan de ict. Hij kent de mogelijkheden én de beperkingen.’

Voorhoedegemeente

Dat laatste is de praktijk in Apeldoorn, dat anderhalf jaar geleden al een CIO aanstelde. ‘Formeel valt de CIO onder onze dienst, maar hij rapporteert rechtstreeks aan het managementteam’, zegt Roel de Boer, directeur van de dienst Middelen. Als ‘voorhoedegemeente’ en in het kader van het ‘Antwoordprogramma’ wil Apeldoorn burgers uniforme informatie geven, ongeacht of hun vraag via de fysieke, telefonische of elektronische balie binnenkomt.

Via die laatste ingang kan de burger niet alleen vragen stellen, maar straks ook betalen. Hij krijgt bovendien het gewenste product linea recta geleverd. ‘Dat heeft enorme gevolgen: gemeenten zijn verplicht te werken met kennissystemen’, aldus De Boer. Daarom is niet gekozen voor een CIO die een ‘techneut’ is, maar voor iemand die de wensen van de organisatie ‘vertaalt’ naar de ict. Naarmate meer gemeenten CIO’s aanstellen en ict-afdelingen verder professionaliseren, verwacht Van Beek ‘een flow van kennisontwikkeling’.

‘Ict-bestedingen overheid zullen stijgen’

‘De overheid springt eruit wat betreft de conjunctuur en verwachte bestedingen op gebied van ict’, zegt Jan Willem Pauw, partner bij Ernst & Young Nederland. Zijn bedrijf doet doorlopend onderzoek naar de vraag naar personeel, het beschikbare budget en de verwachte investeringen op ict-gebied (de ‘ict-barometer’).

Na een periode van chronisch tekort aan ict-specialisten maakt de overheid als gevolg van de de recessie ‘een inhaalslag’ bij het aantrekken van gekwalificeerd personeel, voorziet Pauw. ‘Ik verwacht dat de uitgaven nog zullen stijgen, zowel op het gebied van hardware en software als op het gebied van ict-dienstverlening. De overheid speelt een dempende rol in de conjuncturele ontwikkeling, zodat niet grote groepen werkloos worden. Wouter Bos heeft nadrukkelijk gesteld dat de begroting voor volgend jaar niet wordt aangepast. Wat ict betreft is dat verstandig: er moet heel veel gebeuren. Ik denk aan implementatie van basisregistraties, het introduceren en implementeren van e-government en samenwerking tussen departementen en lagere overheden. Er zijn tal van projecten waarbij it een cruciale rol speelt.’