EU-geld innovatie leidt tot ongelijkheid tussen gemeenten

Nederlandse publieke organen scoren goed in Horizon2020, het grootste Europese subsidieprogramma voor innovatie en onderzoek. Het Europese geld voor innovatie gaat tot nu toe echter aan kleine gemeenten voorbij. Ook gemeenten uit minder welvarende landen missen de boot. 

14,2 miljoen naar Nederlandse gemeenten
Uit gegevens die de Europese Commissie eind 2015 aan Binnenlands Bestuur heeft verstrekt blijkt dat Nederlandse publieke organen (zonder onderzoeksorganisaties en onderwijsinstellingen), 14,2 miljoen euro aan financiële bijdrages hebben ontvangen uit het Horizon2020 programma, dat loopt van 2014 tot 2020. Dat bedrag is zo’n 4,3% van alle financiële bijdragen vanuit Horizon2020 (330 miljoen) aan publieke organen in Europese lidstaten, kandidaat-lidstaten, associatielanden en derde wereldlanden tot nu toe. Gegevens van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) wijzen uit dat er bij die publieke organen zeven gemeenten zijn die in totaal elf keer een bijdrage hebben ontvangen voor een innovatief project. Amsterdam, Breda, Den Haag, Enschede en Zaanstad kregen dit sinds de start allen bij één project voor elkaar. Eindhoven bij twee projecten en –als koploper- Rotterdam vier keer.

Kleine gemeenten missen de boot
De Nederlandse deelnemers hebben allemaal meer dan 150.000 inwoners. Waar zijn de kleinere gemeenten in Horizon2020? Haye Folkertsma, coördinator Subsidiestrategie van gemeente Utrecht en lid van de Nederlandse delegatie in het Monitoring Committee van Interreg Europe. ‘Kleine gemeenten blijven tot nu toe uit beeld. Het is wel zo dat de provincie projecten uitrolt in hun regio, waardoor kleinere gemeenten er via een andere weg mee te maken krijgen. Uiteindelijk moeten de projecten wel aan een bepaalde schaal voldoen.’ De interesse van kleine gemeenten is er wel, zo merkt Folkertsma. Maar het ontbreekt volgens hem vaak aan middelen en mankracht om de plannen uit te voeren. En er is nog een hindernis: ‘Als ik met gemeenten in gesprek ben, merk ik dat de belangstelling er is. Maar als ik vraag: welk vraagstuk willen jullie met dit project een oplossing bieden? Dan blijft het vaak stil.’

‘Participeren vergt knowhow’

Participeren in Europese subsidieprojecten vergt knowhow’, bemerkt Folkertsma. ‘Het is een ingewikkeld proces waarbij netwerken heel belangrijk is. Je moet andere landelijke of internationale partijen kennen en daarmee samenwerken om echt iets op gang te krijgen. Bij kleinere gemeenten ontbreekt dit nog wel eens.’ Samenwerking tussen deze gemeenten lijkt zodoende de sleutel. ‘Denk aan samenwerken met partijen als kennisinstellingen, gemeenten in andere landen, TNO, universiteiten. Kortom: partijen met Europese ervaring. Daar kunnen kleine gemeenten nog veel meer gebruik van maken.’

Ook internationaal ongelijkheid

Ook internationaal is er ongelijkheid te zien. Met name een aantal landen uit Oost en Zuid-Europa zoals Griekenland, Roemenië en Hongarije grijpen naast de financiële middelen voor innovatieve projecten. Net als bij kleine gemeenten hebben deze partijen vaak weinig mankracht, ervaring en netwerk.  Folkertsma:  ‘Je ziet dat de partijen met meer Europese ervaring meer profiteren van Europees geld voor innovatie. Dat geldt zowel voor gemeenten als voor landen onderling.’ De Europese Commissie probeert dit volgens Folkertsma wel tegen te gaan, door bij Europese projecten een verplicht percentage partners uit bijvoorbeeld Oost Europa op te nemen. ‘Wat ik merk is dat West-Europese gemeenten bij het zoeken naar partners vaak hun eigen belangen afwegen: wat hebben wij zelf aan deze partner? En wat kunnen we er zelf van leren? Om die reden worden gemeenten uit Oost-Europese landen nog wel eens overgeslagen.’

Lees het complete verhaal in Binnenlands Bestuur nummer 5 dat deze week verschijnt.(inlog)