Amper bezoek digitale platforms

Discussieforums waar na een jaar weer de stekker wordt uitgetrokken. Online idee-voorstellen zonder enige reactie. Een ‘meetingpoint’ waar een half jaar al niets meer wordt uitgewisseld: voorbeelden van teleurstellende gemeentelijke online tools zijn er te over, blijkt uit een rondje langs de digitale velden.

Rectificatie: in een eerdere versie van dit artikel schreef  Binnenlands Bestuur dat de jaarlijkse kosten voor de tool Stem van West 200.000 euro bedragen. Dit is onjuist. Stem van West is één van de projecten onder de noemer Open Stadsdeel, dat in 2017 in totaal 200.000 euro heeft gekost.

Nul respons
De gemeente Dordrecht stopte onlangs met Argu, een online platform waar bewoners kunnen meedenken met de gemeenteraad. In totaal had Argu Dordrecht 216 gebruikers die zestig ideeën indienden, maar de meeste ervan leverden geen of amper reacties op. Zo werd op het platform bijvoorbeeld tevergeefs een oproep gedaan om oplossingen te bedenken voor de woonsituatie van de middenklasse. Ook een oproep voor ideeën om de vele vertrekkende jongeren uit Dordrecht te behouden, leverde nul respons op. Argu, zo wordt duidelijk uit een brief van het college van burgemeester en wethouders, heeft niet opgebracht wat vooraf werd beoogd. Het project kostte de gemeente zo’n 20.000 euro.

Teleurstelling
Diverse gemeenten investeren in online tools voor burgerparticipatie of experimenteren ermee, maar de overtuiging om deze ook invloed te laten uitoefenen op de gemeente ontbreekt meestal. Een inventariserend rondje bij een aantal gemeenten leert dat tools met veel tamtam worden aangekondigd, maar vaak eindigen in een teleurstelling. Een gebrek aan animo onder burgers om deel te nemen aan digitale participatietools is onder gemeenten een bekend probleem. Veel gemeenten kampen met een tekort aan bezoekers. Hellendoorn bijvoorbeeld, legde 4.000 euro neer voor Hellendoorningesprek.nl, waarvan de  jaarlijkse kosten 2.700 euro bedragen. Sinds de oprichting in april 2017 is er zegge en schrijve één gespreksonderwerp geplaatst, over hondenpoep. Drimmelen kent dezelfde situatie. De gemeente betaalde 1.000 euro voor het platform ‘Wijzijn-drimmelen.nl’. Ondanks de vele geplaatste onderwerpen wordt er niet of nauwelijks gereageerd door bewoners.

Kleine bedragen
Schiedam trok de portemonnee voor een co-creatie platform van Citizenlab dat 7.500 euro kostte, maar er wordt sinds de start op vrijwel geen enkel onderwerp gestemd door inwoners. Met de door Binnenlands Bestuur geïnventariseerde platforms zijn vaak kleine bedragen gemoeid, maar ze voegen dan ook niet veel toe aan de lokale democratie.

Stem van West
Hoewel Nederlandse gemeenten tot nu toe mondjesmaat experimenteren met online tools voor democratie – en met wisselend succes – geloven deskundigen dat dat op den duur zal veranderen. Volgens Ivonne Jansen, programmamanager van Waag Society,  zal ‘de deur’ naar nieuwe democratie uiteindelijk gewoon opengaan. ‘Als de overheid zelf niet investeert, zullen er uiteindelijk processen in de samenleving ontstaan die dit gaan forceren, het is de toekomst.’ De tool ‘Stem van West’ wijst wat dat betreft de weg. Op dit online meeting point is het voor inwoners van Amsterdam-West mogelijk om voorstellen in te dienen voor de buurt, zoals een nieuw plantsoen of extra parkeerplekken. Door campagne te voeren op het platform kunnen stemmen worden verzameld. Bij genoeg stemmen wordt een idee voorgedragen bij het Algemeen Bestuur. De tool trekt een grote stroom bezoekers, stemmen en ideeën.

Directe invloed
Er zijn wel belangrijke verschillen met de eerder genoemde voorbeelden van andere gemeenten: de initiële kosten voor Stem van West bedragen 70.000 euro. Het overkoepelende project Open Stadsdeel heeft zes tools waaronder een agenderingstool voor een gesprek, crowdsourcing-en besluitvormingstools voor openbare ruimte en Stem van West. In 2017 waren de kosten hiervoor 200.000 euro. In 2016 bedroegen de lasten 185.000 euro. De kosten voor Stem van West zijn daarmee aanzienlijk hoger dan de eerder genoemde platforms van andere ­gemeenten. Misschien dat daarin juist wel een deel van het succes van Stem van West schuilt. Een andere succesfactor zou kunnen zijn dat bij het Amsterdamse digitale platform er wél directe invloed is op het reguliere democratische proces. 

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 3 van deze week (inlog)