Biometrisch paspoort ongefundeerd

Zwarte doos
Dat blijkt uit het rapport Happy landings? Het biometrische paspoort als zwarte doos, dat de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) vandaag publiceert. Internationaal jurist Vincent Böhre beschrijft daarin de ontwikkelingen op het gebied van reisdocumenten vanaf eind jaren negentig. Deze leidden tot de opname van vingerafdrukken in september vorig jaar en tot het plan deze behalve in het reisdocument ook in een centrale databank op te slaan.

Democratisch tekort

Böhre concludeert dat het structureel heeft ontbroken aan transparantie en spreekt van een ‘democratisch tekort’. Het WRR-rapport schetst het beeld van een autonome ontwikkeling zonder aandacht voor welke twijfel dan ook, terwijl een kritische benadering juist geboden was.

Look alike 
Zo wijst Böhre erop dat verantwoordelijke bewindspersonen voortdurend de bestrijding van look alike-fraude aanvoerden als motief om paspoortbiometrie te introduceren, maar verzuimden aan te geven hoe omvangrijk dat probleem dan was. Gegevens zouden niet voorhanden zijn. Böhre noteerde echter bij de Marechaussee op Schiphol een aantal van 63 gevallen van look alike-fraude in 2009. Ook bleek deze de laatste jaren af te nemen. Hij spreekt van ‘een relatief kleinschalig fenomeen, wat dringende vragen oproept over de algehele proportionaliteit (en daarmee ook de efficiëntie) van het biometrische paspoort als middel ter bestrijding van dit type fraude’.

Niet bekend

Overigens schreef toenmalig staatssecretaris Bijleveld van Binnenlandse Zaken begin oktober nog op een vraag van de SP of het klopte dat ze cijfers niet naar de Kamer wilde sturen: ‘Omdat dergelijk cijfers mij niet bekend zijn, kan ik u die vanzelfsprekend niet toesturen.’

Twijfel

Het rapport plaatst ook vraagtekens bij de betrouwbaarheid van paspoortbiometrie. Aanvragers moeten van vier vingers een afdruk geven, waarvan er twee in de chip op het reisdocument komen. Als de aanvrager zijn paspoort komt ophalen, wordt niet gecontroleerd of zijn vingers matchen met de afdrukken in de chip. Böhre citeert een deskundige van de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVVB), Ron van Troost, die een instructie van Binnenlandse Zaken aanhaalt om zo’n check alleen te doen bij twijfel over de identiteit van de persoon aan de balie. De reden bleef onvermeld. Van Troost noemt als mogelijke aanleiding ‘de lastige situatie die zou kunnen optreden als zou blijken dat veel vingerafdrukken niet zouden kunnen worden geverifieerd’.

Bot 
Tegenover Binnenlands Bestuur verklaart NVVB-voorzitter Cees Meesters desgevraagd dat zijn organisatie op verificatie bij de uitreiking van het paspoort heeft aangedrongen, maar bij Binnenlandse Zaken bot ving onder verwijzing naar Europese regelgeving. Jaarlijks worden 2,7 miljoen reisdocumenten verstrekt. Als sporadisch wordt gecontroleerd, betekent dit dan dat sinds september vorig jaar een massa reisdocumenten in omloop is gebracht, waarvan het onzeker is of ze ‘werken’, dus opgeslagen vingerafdrukken adequaat vergeleken kunnen worden met een actuele vingerscan van de houder? Meesters: ‘Ik kan niet zeggen dat er onzekerheid is. Ook niet dat er zekerheid is. Want het wordt niet getest.’

Kapitaalvernietiging

Elders in het rapport stelt een andere expert, Fons Knopjes van het internationale adviesbureau IDManagement Centre: ‘We kunnen op dit moment nergens die vingerafdruk uitlezen.’ Hij denkt dat het zeker vijf jaar duurt voor de controle-infrastructuur er is. ‘Dat betekent dat je vijf jaar technologie aan boord hebt waar je niks mee doet. Dat beschouw ik als een vorm van kapitaalvernietiging.’

Impact

Böhre verrichtte zijn studie in het kader van het WRR-project Beleid, informatie en technologie, dat de dynamiek wil beschrijven achter overheidsinitiatieven om ICT in te zetten en de impact daarvan op de verhouding overheid-burger. De WRR verwacht in februari met het eindrapport te komen.

Lees hier het interview met Vincent Böhre: 'Paspoortbiometrie is mensenrechtenschending'.