Zorgen over traagheid RUD Noordzeekanaalgebied
De ondernemingsraad van de toekomstige Regionale Uitvoeringsdienst (RUD) Noordzeekanaalgebied vindt dat de vorming van de RUD veel te stroef verloopt.
De ondernemingsraad van de toekomstige Regionale Uitvoeringsdienst Noordzeekanaalgebied (RUD NZKG) vindt dat de vorming van de RUD veel te langzaam en stroef verloopt. "Er ontstaat veel onrust bij de collega's", aldus voorzitter Brenda Abma uit Amsterdam.
Leeg
De RUD NZKG, die moet worden gevormd door de Provincie Noord-Holland, de Dienst Milieu & Bouwtoezicht Amsterdam en de gemeenten Zaanstad en Haarlemmermeer (inclusief Schiphol), wordt op deze manier slechts een papieren tijger, denkt Abma. Op 1 januari 2013 moet er volgens afspraak een operationele RUD overeind staan, maar zoals de zaken nu lopen wordt het eerder een 'lege' gemeenschappelijke regeling zonder functiehuis, eenduidige processen en ICT-systeem. Met het huidige opstarttempo zal er pas later een robuuste organisatie staan.
Politiek
Abma zou op politiek niveau graag enig besef zien van het feit dat er nog maar een half jaar te gaan is. Zij ziet onrust en onzekerheid bij collega's van de Dienst Milieu & Bouwtoezicht in Amsterdam, die op 1 januari formeel wordt opgeheven en waarvan 90 procent van de taken naar de RUD overgaat. Maar als dat op dat moment alleen een papieren organisatie is, vraagt Abma zich af, "hoe gaat het in de tussentijd dan met die mensen?" Ook bij de andere gemeenten ziet ze die onzekerheid. Sinds eind 2010 komen afgevaardigden samen in de Bijzondere Ondernemingsraad BOR en wekelijks overlegt zij met de kwartiermaker.
Afstand
De RUD's, waarvan er in totaal een dertigtal in de maak is, bundelen vergunningverlening, handhaving en toezicht op een schaal die efficiënter en minder vrijblijvend is dan in de huidige situatie, zo is de bedoeling. Maar Abma ziet in de aanloop te weinig beweging. "Op het niveau van colleges en raden wordt het een beetje afgehouden." Zij denkt dat de bestuurders vooral opzien tegen de consequentie van een RUD: het meer op afstand besturen. "In Amsterdam is dat het geval bij de crisisbeheerorganisatie en ik zie het ook elders."
Ingewikkelder
Een excuus voor de bestuurders kan zijn dat deze RUD wat ingewikkelder is dan de gemiddelde RUD. "Je brengt hier wel verschillende bestuurslagen samen, zoals stadsdeelraden en provinciebestuur. Dat de bonden op dit moment niet met de bestuurders praten over arbeidsvoorwaarden is ook een struikelblok, denkt Abma. Uiteindelijk is het de bedoeling een centrale locatie voor de bestuurstaken te creëren, met een aantal werkplekken in de regio. Maar dat is allemaal nog niet geregeld, zegt Abma, evenmin als een gemeenschappelijk ICT-systeem.
De trage vorming van de RUD NZKG valt te verklaren uit de blauwdruk en top-down benadering van het rijk de provincie bij de RUD-vorming. Die benadering is in strijd met de in 2010 aangenomen motie van Huijbrecht-Schiedon in de Eerste Kamer. Daarbij is dat het primaat voor de oplossingbij de gemeenten ligt in samenwerking met de provincies en dus bottum up moet worden geregeld.
Dat het ook anders kan bewijst de snelle vorming van de RUD in de IJmond-regio. Daar is gekozen voor een procesaanpak met de filosofie achter dat de gemeenten op maat worden bediend waar het gaat om de uitvoering van het basistakenpakket: efficiënt en kwalitatief hoogwaardig. Meer algemeen gesproken zijn de voordelen van deze aanpak de volgende:
Gemeenten kunnen naar eigen behoefte en inzicht instappen in een flexibele en zich snel aanpassende organisatievorm. Het milieuveld is immers snel in beweging met uiteenlopende ontwikkelingen: verandering van wetgeving, bezuinigingen, maatschappelijke en economische ontwikkelingen. Tot voor kort kreeg luchtkwaliteitsverbetering veel aandacht en verschuift die nu naar milieucriminaliteit. Het takenpakket kan zich gemakkelijk uitbreiden of wijzigen, en ook nieuwe deelnemers kunnen zich aansluiten. Aansluiting en onderbrengen van alle taken bij één grote RUD zien kleine gemeenten daarom als bedreiging voor tegemoetkomen aan de lokale prioriteiten.
Milieutoezicht is in de loop van de jaren ingebed geraakt. Organisatorisch en inhoudelijk zijn er vaak sterke verschillen in complexiteit in het bedrijvenbestand tussen gemeenten. Zo willen agrarische gemeenten nadruk op controle van glastuinbouwbedrijven en gemeenten met toeristische trekpleisters juist meer handhaving op de horeca. Het resultaat is er naar. Het naleefgedrag van gemeenten in haar werkgebied is met dik 95 procent heel hoog. De gekozen constructie voorziet er in om die lijn te continueren.
Met optreden vanuit één dienst waarbinnen RUD-taken blijven ingebed blijft concentratie van kennis mogelijk. Bijvoorbeeld handhaving van horeca vergt goed opgeleide akoestici met specialistische kennis van geluidsmetingen. Deze specialistische kennis kan goed worden ingezet bij (incidentele) handhavingskwesties met geluid van bedrijven die onder het basistakenpakket vallen. Veel bedrijven zijn overigens al verder dan alleen naleven van milieuregels en zitten op de koers van steeds duurzamer produceren. Door de RUD-taken in een GR te gaan isoleren van andere milieutaken zou geweld worden aangedaan aan de voordelen van een integrale benadering.
Een vierde aanname bij de gekozen oplossing is dat de noodzaak voor geïntegreerde handhaving van milieu- en bouwtoezicht van complexe bedrijven wel meevalt. Opname van BWT-taken in de RUD verdient daarom kritische beoordeling. In de praktijk komt handhaving van BWT-taken nauwelijks voor en zou een inspanning op dat vlak een extra beslag doen op de steeds schaarsere middelen.
Tot slot, de procesaanpak biedt het voordeel dat de RUD zich gaandeweg, in een sterk veranderende wereld, verder kan ontwikkelen. Daarbij kan ook recht gedaan worden aan
de grote verschillen tussen de gemeenten. De blauwdruk-RUD waarvoor het ministerie gekozen heeft is een zware oplossing die veel tijd en kosten met zich mee zou brengen. Die leent zich wel voor een gebied als de Rijnmond: heel groot en heel complex. Dienst Centraal Milieubeheer Rijnmond kan daarom ook niet als voorbeeld dienen voor RUD-vorming elders in het land en dus ook niet voor de vorming van een grote RUD in het Noordzeekanaalgebied.