'Wob-aanpassing dupeert journalistiek'

Een vijftal journalistieke organisaties is in een gezamenlijke brief zeer afkeurend over de plannen van minister Plasterk om de Wob zodanig te veranderen dat de dwangsom voor het niet tijdig reageren op een Wob-verzoek vervalt.

Symptoombestrijding
'Het wetsvoorstel pakt niet alleen kennelijk 'misbruik' aan, maar neemt voor alle verzoekers mogelijkheden weg om een efficiënte en tijdige openbaarmaking van informatie af te dwingen', aldus de voorzitters van de vijf organisaties in hun brief. Ze vinden Plasterks oplossing symptoombestrijding en roepen de overheid op om juist hun informatiehuishouding en processen te verbeteren, zodat de gevraagde informatie veel sneller voorhanden is. Nu ontneemt de wet journalisten het enige pressiemiddel dat de al gebrekkige uitvoering van Wob-verzoeken nog enigszins kan versnellen, stellen ze.

Van 4 naar 18 weken
De organisaties, waaronder de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) en het Genootschap van Hoofdredacteuren, stellen vast dat de overheid de intentie van de Wob al nauwelijks waarmaakt, door de onwil bij ambtenaren. Een 'disproportionele' wetswijziging lost dat niet op, maar zorgt er in feite voor dat de beslistermijn (waar de overheid al niet de hand aan houdt) in feite van 4 naar 18 weken wordt verlengd. Dat is inclusief verlengde beslistermijn (twee keer vier weken), de door de wetswijziging gesuggereerde gang naar de bestuursrechter (8 weken) en nog eens een beslistermijn van twee weken door het bestuursorgaan.

Er ís al een nieuwe Wob
De journalisten vrezen juridisering door de gang naar de bestuursrechter en een ondergraving van de Wob-principes door de verplichting in 'informeel overleg' te treden met de bestuursorganen over de noodzaak van hun Wob-verzoeken. En dat terwijl er betere wetgeving beschikbaar is; internationaal, maar ook nationaal. Tweede Kamerleden Schouw en Voortman hebben immers de Wet open overheid geïntroduceerd. Die behelst onder andere een initiële beslistermijn van twee weken, in plaats van vier.

Viermaal niet integer
Op de internetconsultatie over de aanpassing van de Wob zijn 87 reacties binnengekomen. Daaronder ook en reactie van Wob-specialist Roger Vleugels, die het wetsvoorstel van Plasterk 'viermaal niet integer' noemt. Ten eerste loopt het voorstel 'dwars door het zorgvuldige proces' van de behandeling van de nieuwe Wob (Wet open overheid). 'Je moet maar durven om een democratisch proces zo te frustreren.' Hij vindt ook dat de door Plasterk voorgestelde ontkoppeling van de Wet dwangsom en beroep bij niet tijdig beslissen, de urgentie van de nieuwe Wob-wet ondergraaft. Een derde bezwaar van Vleugels is de beperkte omvang van het probleem 'misbruik'. Alleen bij de politie en een deel van de gemeenten is het een issue. En als vierde noemt hij de overheid zelf de grootste misbruiker. 'Het is ook zeer de vraag of het rechtmatig is dat degene die een wet zeer halfwas invoert [...] iets mag zeggen over misbruik van die wet door verzoekers.'