‘Van zeven naar drie gemeenten in ’t Gooi’

De gemeenten in de Gooi- en Vechtstreek moeten met elkaar gaan fuseren, zodat er in 2023 nog maar drie in plaats van zeven gemeenten zijn. Dat is het advies van Deloitte in een rapport aan de provincie Noord-Holland.

Op verzoek van de provincie deed Deloitte onderzoek naar de bestuurskracht van de gemeenten Blaricum, Gooise Meren, Hilversum, Huizen, Laren, Weesp en Wijdemeren. Met uitzondering van Wijdemeren zit het met die bestuurskracht redelijk snor; ze kunnen zich goed van hun taken kwijten en slagen erin de voorzieningen van hun inwoners op peil te houden.

Hoge lokale lasten
In Laren en Blaricum is er volgens de onderzoekers wel de noodzaak een vinger aan de pols te houden vanwege de kwetsbaarheid en kwaliteit van de ambtelijke ondersteuning, mede in relatie tot nieuwe taken die op de gemeenten afkomen en de bijdrage aan de regionale ontwikkeling.

De gemeente Wijdemeren komt het slechtst uit het onderzoek. De inwoners krijgen te weinig voor de relatief hoge lokale lasten. Het toenemend aantal taken is te veel voor de gemeente. Wijdemeren zou dan ook op korte termijn ambtelijk dan wel bestuurlijk moeten fuseren met Hilversum en eventueel ook Weesp. Om erger te voorkomen adviseert Deloitte op korte termijn in ieder geval alvast te investeren in een versterking van bedrijfsvoering, versterking van het ontwikkel- en beleidsvermogen en versterking van de kwaliteit van de uitvoering op onderdelen.

Provinciale herindeling
Maar ook de andere gemeenten doen er beter aan de samenwerking met elkaar te zoeken. Op 1 januari 2023 zouden er nog maar drie gemeenten over moeten zijn. Als er tussen de gemeenten geen overeenstemming komt over het nieuwe bestuursmodel per uiterlijk die datum, moet de provincie wat Deloitte betreft in 2019 de knoop doorhakken. De onderzoekers wijzen ook op de gevolgen van zo’n fusie voor Eemnes. Die Utrechtse gemeente onderhoudt veel samenwerkingsrelaties in het gebied. Deelname in een bestuurlijk model van maximaal drie gemeenten is mogelijk, maar dat vereist waarschijnlijk ook een provinciale herindeling.

250.000 inwoners
Deloitte onderzocht ook nog een variant waarbij alle zeven gemeenten in de Gooi- en Vechtstreek tot één gemeente fuseren. Die variant, waarbij de vijfde grote gemeente van Nederland wordt gevormd van circa 250.000 inwoners, levert op papier zelfs de meeste plussen op. Zo’n gemeente zou op ‘alle relevante landelijke, provinciale en metropolitane borden volop mee kunnen schaken en daarbij doorbraken kunnen realiseren voor economie, voorzieningen en bereikbaarheid van het gebied’, aldus de onderzoekers. Mogelijk nadeel van die variant is dat er nog geen ervaringen zijn met een gemeente van deze schaal met een dergelijk karakter in Nederland en dat een dergelijke grootschalige herindeling ook nog niet voorgekomen is. ‘Inrichting en werkend maken van deze variant is dus een grootschalig bestuurlijk en maatschappelijk experiment, met de nodige kansen maar zeker ook flinke risico’s op kinderziekten, opstartperikelen etc.’

De gemeenteraden en Gedeputeerden Staten van Noord-Holland moeten hun mening over het advies nog geven.