Stadsdelen en deelgemeenten op de schop

Amsterdam gaat zijn zeven stadsdelen omvormen naar zeven bestuurscommissies. Daarmee zet de hoofdstad flink het mes in het huidige lokaal bestuur. Rotterdam presenteert volgende week zijn toekomstplannen voor de veertien deelgemeenten. Dat kan uiteenlopen van opheffen tot omvorming tot bestuurscommissies. Het nieuwe stelsel moet in beide steden per 2014 ingaan.

Wettelijk verplicht

Amsterdam is geen voorstander van het afschaffen van de deelraden, maar is net zoals Rotterdam wettelijk verplicht de stadsdelen en deelgemeenten af te schaffen. De Tweede Kamer heeft in juli het wetsvoorstel Afschaffing deelgemeenten aangenomen. De Eerste Kamer  moet er nog over stemmen. Als ook de senaat akkoord gaat, wordt de wet in maart 2014 van kracht.

Bestuurscommissies

Het Amsterdamse college besloot onlangs de stadsdelen om te vormen tot even zo veel bestuurscommissies. Elke bestuurscommissie gaat bestaat uit maximaal veertien leden, die uit hun midden een dagelijks bestuur van drie leden kiezen. Nu telt Amsterdam 233 deelraadsleden en 30 deelraadbestuurders.

Democratische legitimiteit

Het college vindt het belangrijk om op zowel stedelijk als op lokaal niveau democratische legitimiteit te organiseren. Daarom hebben B&W besloten - hoewel het niet verplicht is - om voor de bemensing van de bestuurscommissies rechtstreekse verkiezingen te houden. De commissies krijgen minder taken en bevoegdheden dan de huidige stadsdeelbesturen en -raden. Het nieuwe lokale bestuur gaat zich vanaf 2014 richten op de gebiedsgerichte invulling en uitvoering van taken met een lokale functie en lokaal bereik. Het budget zal fiks worden ingekrompen.

Kracht stadsdelen behouden

Het Amsterdamse college heeft tot dit nieuwe stelsel gekozen omdat het de kracht van de stadsdelen koestert. 'We behouden de oren en ogen van het stadsbestuur, een goede toegankelijkheid van de bestuurders voor bewoners en bedrijven, en een kleinschalige en krachtige uitvoering van beleid’, aldus wethouder Andrée van Es (GroenLinks, bestuurlijk stelsel) in een schriftelijke toelichting op het collegebesluit.

De raadscommissie algemene zaken bespreekt op woensdag 17 oktober het voorstel. Op 7 november neemt de raad een besluit.

Stuurgroep Bestuurlijk model

In tegenstelling tot Amsterdam – waarbij het college weliswaar met een voorstel is gekomen mede op basis van de inbreng van raadsfracties, stadsdeelbestuurders, burgers en maatschappelijke organisaties – heeft in Rotterdam de gemeenteraad het initiatief genomen. ‘Het gaat hier toch om burgerbetrokkenheid; dat is echt iets van de volksvertegenwoordiging’, stelt Jan Willem Verheij, voorzitter van de (raads)stuurgroep Bestuurlijk model Rotterdam na 2014.

Alternatief deelgemeenten

Deze speciale stuurgroep, waarin alle gemeenteraadsfracties zijn vertegenwoordigd, is aan de slag gegaan om een alternatief te zoeken voor de huidige deelgemeenten. Op 16 oktober licht de stuurgroep twee bestuurlijke modellen toe die de afgelopen maanden zijn uitgewerkt. ‘Die verschillen behoorlijk van essentie’, is alles wat Verheij (vice-fractievoorzitter VVD) er op dit moment inhoudelijk over kwijt wil.

Bestuursmodellen

De stuurgroep is niet over een nacht ijs gegaan. Zo zijn interviews gehouden met bestuurders en inwoners van de veertien deelgemeenten en wijken die de stad rijk is. Ook is er een representatieve peiling onder Rotterdammers gehouden  en konden Rotterdammers hun ideeën en oplossingen kwijt op een speciale internetsite. Tevens is gekeken naar bestuursmodellen in andere steden, zowel in Nederland als daarbuiten.

Consultatie

De twee modellen worden straks ter consultatie voorgelegd aan de bewoners, het maatschappelijk middenveld en de Rotterdamse bestuurders. ‘We willen de twee modellen zo breed mogelijk toetsen. Denk aan enquêtes en bijeenkomsten’, aldus Verheij. Er is bewust niet gekozen voor een referendum. ‘Daarvoor is de materie te complex.’ De raad neemt op 20 december een besluit. Pas dan is het college aan zet; om het raadsbesluit te gaan uitvoeren.