Schendingen integriteit bij wortel aanpakken
Er moet meer aandacht komen voor preventie van integriteitsschendingen door politici en bestuurders. Nu wordt er pas actie ondernomen als er een vermoeden is.
Er moet meer aandacht komen voor preventie van integriteitsschendingen door politici en bestuurders. Nu wordt pas actie ondernomen als er een vermoeden is, of al daadwerkelijk sprake van bijvoorbeeld belangenverstrengeling, bevoordeling van vrienden of partijgenoten of misbruik van bevoegdheden. Neem de recente kwesties rondom gedeputeerde Ton Hooijmaijers, wethouder Jos van Rey en burgemeester Ricardo Offermanns. De verantwoordelijkheid voor bestuurlijke integriteit moet structureel wordt ingevuld. Daarvan is nu geen sprake.
Risicofactoren
Dat stelt Anne Verbeeck van Zilverwerk, die in opdracht van BZK onderzoek deed naar achtergronden en risicofactoren van niet integer gedrag bij lokale politiek-bestuurlijke ambtsdragers. Aanscherping van formele wet- en regelgeving is niet zo zeer nodig, wel hebben decentrale overheden behoefte aan ondersteuning, zo concludeert ze op basis van haar onderzoek. De minister van Binnenlandse Zaken (BZK) is de aangewezen persoon om een regiefunctie op zich te nemen’, vindt Verbeeck.
Motie PvdA en D66
Haar rapportage ‘Grijs’ ligt nu bij het ministerie, en vormt volgens de onderzoeker de basis voor een brief over integriteit die de minister binnenkort aan de Kamer. ‘In het algemeen wordt geacteerd nadat er zich een incident heeft voorgedaan en is er weinig aandacht voor het onderwerp zolang het niet in het geding is’, aldus de rapportage, in handen van Binnenlands Bestuur. Oorsprong van het onderzoek is een motie van PvdA en D66 van november 2011, waarin toenmalig minister Donner van BZK werd opgeroepen de bestaande wet- en regelgeving op het gebied van integriteit tegen het licht te houden en indien nodig te wijzigen.
Ontbreken open cultuur
Het ontbreken van een transparante, open cultuur is de belangrijkste risicofactor rondom bestuurlijke integriteit, aldus het rapport. Ook onvoldoende structurele aandacht en onvoldoende gemeenschappelijke waarden en normen zijn risicofactoren. Scherpe politieke tegenstellingen, onvoldoende gecommuniceerde (gedrags)regels en het ontbreken van een portefeuillehouder integriteit spelen mee bij ontsporingen. Een cultuur waarbij niet wordt ingegrepen, vormt eveneens een risico.
Integriteitschending
Er zijn vele soorten en maten van integriteitschending. In het rapport worden er negen onderscheiden. Inkoop en aanbesteden ( bevoordeling vrienden, familie, partijgenoten); fraude of diefstal (interne diefstal, misbruik bedrijfsmiddelen, declaratiefraude); dubieuze giften en beloften (cadeaus, reizen, toekomstige baan); belangenverstrengeling (rolvermenging, onverenigbare functies/ activiteiten/contacten); misbruik van bevoegdheden (dwang, machtsmisbruik); misbruiken van (de toegang tot) informatie (lekken, liegen); omgangsvormen en bejegening (discriminatie, seksuele intimidatie); verspilling en wanprestatie (tijdverspilling) en wangedrag in privé tijd.
Preventieve dialoog
Integriteit moet structureel worden geagendeerd, zo luidt een van de aanbevelingen aan het ministerie. Als er regelmatig in openheid over wordt gesproken, wordt eerder en voor iedereen duidelijk wat wel en wat niet door de beugel kan. Het stimuleren van een preventieve dialoog kan ook bijdragen aan het voorkomen van schendingen. Ook het opstellen van bestuurlijke integriteitspassepartouts kan helpen. Deze lijst van de do’s en don’ts wordt opgebouwd vanuit algemene wet- en regelgeving, gedragscodes en lokale of specifieke afspraken en normen en waarden.
Voortouw
Dit alles moet niet aan decentrale overheden worden overgelaten, vindt Verbeeck. De minister van BZK moet het voortouw nemen. Als dat niet gebeurt, vreest de onderzoeker dat er helemaal niets verandert. Zij baseert die stellingname op gesprekken die de onderzoeker met vertegenwoordigers van gemeenten, provincies en waterschappen heeft gevoerd. 'Op de vraag 'hoe nu verder' bleef het ijzig stil.'
Reacties: 15
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Henri Okken
Drenthe.
De hele discussie gaat er toch over dat er nu eindelijk eens een brede discussie moet worden gevoerd over een van de kernelementen van behoorlijk bestuur, namelijk integriteit. Zonder dat geen vertrouwen.
Een discussie die wat mij betreft gevoerd moet worden op een niveau dat een organisatie als BING en zeker een bureau als zilverwerk (nooit van gehoord) boven gaat. Met vooraanstaande leiders uit overheid en bedrijfsleven waarvan algemeen bekend is (en het liefst ook onafhankelijk vastgesteld) dat ze integer en betrouwbaar zijn. Kunnen fungeren als boegbeeld. Niet als moraalridders, want daar hebben we nu even niets aan.
Een organisatie, instituut, dat blijvend aanwezig is als een soort ombudsman.
Dit rapport voegt te weinig toe, is te weinig vernieuwend gezien de hoeveelheid rapportages van de laatste jaren over dit onderwerp, om echt impact te kunnen hebben. Daarvoor heeft het bureau/de opsteller te weinig gewicht, gezag maar vooral ook vertrouwen.
Het kan allemaal en van gemengde belangen is natuurlijk dan ook geen sprake.
Het bureau is niet onafhankelijk en niet onpartijdig genoeg om bij incidenten als betrouwbare scherprechter te fungeren. Het bureau richt daardoor zelf schade aan in het land. De VNG wil er geen afstand van nemen want die zit er dubbel in, vanwege die 2 laatste letters en de invloed die het via de heer Pans nog altijd heeft in de handel en wandel van BING. Maar goed dat steeds meer integere politici nu eindelijk door hebben dat er snel iets moet gebeuren:
1. het wetsvoorstel klokkenluiders moet er z.s.m. doorheen;
2. benoem in combinatie daarmee de Nationale Ombudsman om klachten van politiek of burgers over belangenverstrengeling te onderzoeken: onafhankelijk, onpartijdig, op voldoende afstand, wèl 100% betrouwbaar.
Aangeklaagde bestuurders en belanghebbende burgers mogen niet langer worden overgeleverd aan een commercieel bedrijf bij wie de gemeente als opdrachtgever de uitkomst van een onderzoek kan bestellen. Iedereen heeft recht op een zorgvuldige en eerlijke behandeling. Met schijnintegriteit is het openbaar bestuur niet gediend.
Het bureau is niet onafhankelijk en niet onpartijdig genoeg om bij incidenten als betrouwbare scherprechter te fungeren. Het bureau richt daardoor zelf schade aan in het land. De VNG wil er geen afstand van nemen want die zit er dubbel in, vanwege die 2 laatste letters en de invloed die het via de heer Pans nog altijd heeft in de handel en wandel van BING. Maar goed dat steeds meer integere politici nu eindelijk door hebben dat er snel iets moet gebeuren:
1. het wetsvoorstel klokkenluiders moet er z.s.m. doorheen;
2. benoem in combinatie daarmee de Nationale Ombudsman om klachten van politiek of burgers over belangenverstrengeling te onderzoeken: onafhankelijk, onpartijdig, op voldoende afstand, wèl 100% betrouwbaar.
Aangeklaagde bestuurders en belanghebbende burgers mogen niet langer worden overgeleverd aan een commercieel bedrijf bij wie de gemeente als opdrachtgever de uitkomst van een onderzoek kan bestellen. Iedereen heeft recht op een zorgvuldige en eerlijke behandeling. Met schijnintegriteit is het openbaar bestuur niet gediend.
Ik ken dat lijstje. Ook de richtlijnen voor zorgvuldig en eerlijk persoonsgebonden onderzoek bij integriteitschendingen zoals BING dat hanteert, althans behoort te hanteren. Dat bureau manifesteert zich zoals uw bureau A’dam óók als officieel vertrouwensmeldpunt, speciaal voor bedrijven als die op corruptie en fraude stuiten. En dat nog wel met instemming van de VNG. Maar toen mijn vrienden daarom de hulp van het betrouwbare BING hadden ingeroepen bij die klachtzaak over belangenverstrengeling bleken de onderzoekers niet eens de wettelijke regels en de gedragscode voor de aangeklaagde bestuurders erbij te halen. Dit terwijl dat nota bene in hun opdracht stond en je daar sowieso altijd mee moet beginnen bij onderzoek van een incident. Echter ze vermeden dat voor de aangeklaagde bestuurders die anders in de problemen zouden komen en ze serveerden mijn vrienden mee af. Gefundeerde kritiek op het rapport negeerden ze vervolgens zonder commentaar. Te gek voor woorden. Dit komt elders in het land ook voor, getuige verschillende tuchtrechtzaken. In Roermond viel onlangs het woord Zonnekoninggedrag in die zaak van Van Rey. Op BING dat het moet hebben van de VNG en bij de leiding daar is dat volgens mij ook prima van toepassing. De crux is dat zo’n commercieel bureau, overigens ook het meldpunt bij de gemeente Amsterdam (een wiel dat al is uitgevonden en draait ja maar toch ook een aan de eigen kar!) niet op voldoende afstand van bestuurders staat om volstrekt onafhankelijk, onpartijdig en dus gegarandeerd eerlijk te werken. Wie betaalt die bepaalt ergens toch altijd mee. Dat moet er vanaf en daarom moet de actuele roep van Tweede Kamerlid de heer Heijnen van de PvdA om een onafhankelijk bureau voor de beoordeling van integriteitschendingen z.s.m. in een wettelijke maatregel omgezet. Zo’n bureau kan met beperkte uitbreiding best onder de bestaande onafhankelijke organisatie van de N.O. hangen, samen met het huis voor de klokkenluiders waarvan de bouw overigens belachelijk lang duurt. Tweede Kamer en nieuwe Kabinet kunnen juist nu in één klap een zwerm vliegen slaan voor een beter integer bestuur. Als PvdA en VVD eraan trekken komt het zeker goed.
Wij zijn het al eens dus. Als je met z’n allen belangenverstrengeling en fraude/corruptie die daaruit kan volgen liever wilt voorkomen dan bestrijden moet de wetgever snel de N.O. aanwijzen als officieel vertrouwensmeldpunt en beoordelaar van gevallen/klachten van belangenverstrengeling (waar het bevoegd/controlerend orgaan zelf niks aan doet of geen raad mee weet). Nou de politiek nog! Die is zelf misschien nog wel het meest gebaat bij een onafhankelijk en betrouwbaar instituut voor adequate en eerlijke behandeling waar tegelijk een preventieve werking van uitgaat. Het zal zeker helpen voor meer vertrouwen van de burger. Dat schijnen de politici zelf belangrijk te vinden. Hopelijk zet de heer Heijnen dus door.
Van mij mogen ze trouwens de burgemeesters gerust wèl formeel verantwoordelijk maken, in combinatie met (bij)scholing wie dat nog nodig heeft na de huidige incidenten. Is ook preventief want het maakt dat ook zij eerder afgerekend worden bij wanpresteren, ook in uw Zevenaar. Als de kans op een afrekening groter is bij beoordeling door een onafhankelijk instituut van interne en externe klachten/meldingen - vooral externe als de interne verantwoording hapert door te veel zwijgers/meelopers! - krijg je prima verbetering voor de lange termijn. Niet onbelangrijk is dat je met één landelijke regeling effectief en efficiënt alle overheden afdekt. Als uiterst middel voor overmoedige zonnekoningen is er tenslotte bij echte fraude en corruptie altijd nog de strafrechtspleging. Die zal zeker worden ontlast bij eerder ingrijpen binnen de overheid zelf en dat is dan extra winst.
Koos Hoogland
Bij kop en kont vastpakken en eruit met die hap...populair gezegd. Zulke misleiders kunnen we missen als kiespijn (zonder wachtgeld). Het land raakt er steeds meer vergeven en verziekt van. We zien het mede aan de beleidsvoering die duidelijk heel veel mensen meer geld blijven afnemen terwijl er niets opgelost wordt. Men is niet meer bezig voor alle mensen, maar bezig voor sommige mensen en zichzelf. Dat schendt ook bij vele mensen het vertrouwen...maar men gaat door als ervoor...ondanks al die loze beloftes en gefantaseerde uitkomsten van sprookjes vol luchtkastelen gevuld met gebakken lucht. Mensen die hun ambt misbruiken dienen geen genade te krijgen, maar moeten boeten voor wat ze aangericht hebben. Men zou kunnen beginnen om de diplomatieke onschendbaarheid op te heffen en ook te zorgen dat in raadzalen de plaatselijke politici wél verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor hun uitspraken. Want anders fantaseren ze door en veranderd er wezenlijk NIETS in het voordeel van de mensheid.
Regelmatig eens iemand van buiten met een frisse blik laten kijken of het nog allemaal wel zo gaat zoals we willen dat het gaat. Dat zouden gemeenten ook bij elkaar kunnen doen, zoals bij een intervisie traject. Want het is heel menselijk om het eigen handelen steeds minder kritisch te beoordelen. Niet vanuit regelgeving, maar omdat we dat zelf belangrijk vinden. Regelgeving werkt juist averechts, dan wordt het een papiertje in een la, zoals nu het geval is.