‘Preventief onderhoud’ nodig voor nieuwe colleges

Nieuwe colleges nemen veel te weinig tijd om een goed team te smeden. Dit kan leiden tot conflicten en ineffectiviteit van het gemeentebestuur. Meteen bij aanvang investeren in een goed team kan veel ellende en bestuurscrises voorkomen.

Voorkomen fricties

Een wethouder die weg moet omdat zijn collega’s het vertrouwen in hem hebben opgezegd of hele colleges die ruziënd uiteenvallen; in elke bestuursperiode komen ze voor. Ego’s, verstoorde verhoudingen en opgekropte irritaties kunnen hier debet aan zijn. ‘Doodzonde en verspilling van kwaliteit’, vindt Jo Krill, partner van Insights Benelux, dat colleges en wethouder zowel ‘preventief’ begeleidt als door colleges wordt ingeschakeld als er problemen zijn. Bij problemen kost lap- en lijmwerk overigens veel meer tijd en energie dan als vooraf wordt geïnvesteerd in teambuilding, benadrukt Krill. ‘Met preventief onderhoud voorkom je fricties.’ Maar: ‘het smeden van een goed team gaat verder dan een etentje of een borrel’.

Tot elkaar veroordeeld

Coalities worden niet gevormd omdat iedereen elkaar mag, maar omdat partijen min of meer tot elkaar veroordeeld zijn, schetst Krill het speelveld. Met het huidige versnipperde politieke landschap − waarbij in veel gemeenten brede coalities zijn of worden gesmeed −, is het nog lastiger om een hecht team te formeren. ‘Vaak liggen de partijen ideologisch gezien ver uit elkaar, waardoor grotere kloven moeten worden overbrugd. Tijdens de vorming van een coalitie hebben alle partijen moeten geven en nemen, waardoor al spanningen zijn geweest.’

Slechte start

Na de vorming van een coalitie worden wethouders aan die coalitie, en aan elkaar, gekoppeld. Het team wordt niet op basis van een persoonlijke klik samengesteld, maar op beschikbaarheid van wethouders. ‘Verschillende gedragsvoorkeuren en ego’s maken het lastig om een sterk team te vormen. Iedereen gaat vanuit zijn eigen kracht en met zijn eigen plan het college in. Het gezamenlijke belang van het college is vaak ondergeschikt aan de individuele belangen van de wethouders en die van hun politieke achterban. Een slechte start voor een team’, stelt Krill.

Persoonlijke afrekening

Toch merkt hij vaak dat investeren in samenwerking, in een sterk team, als tijdsverspilling wordt gezien. Hij ziet dat anders, ook gezien zijn ervaring met vele colleges in het land. Vooraf investeren werpt zijn vruchten af. ‘Als je weet wat je aan elkaar hebt, wat ieders hebbelijk- en onhebbelijkheden zijn en elkaar daar op kunt aanspreken, wordt een hoop ruis, ellende en onnodig aftreden van wethouders voorkomen. Het gaat er om dat je ieders gebruiksaanwijzing kent zodat je weet hoe er mee om te gaan.’ Dit voorkomt volgens Krill tevens dat wethouders tegen elkaar worden uitgespeeld. ‘Op de inhoud kan het heftigste debat worden gevoerd, zonder dat het op de persoon wordt gespeeld.’ Een college kan mogelijk uiteindelijk stranden op inhoudelijke onoverkomelijkheden, maar niet door een persoonlijke afrekening.

Spiegel voorhouden

Veel tijd hoeft het smeden van een team volgens Krill niet te kosten. In 1 dag tot 1,5 dag is al een goede start. Jezelf en elkaar de spiegel voorhouden, is daarbij een belangrijk aspect. ‘Besef dat diversiteit veel te bieden heeft. Dit voorkomt miscommunicatie en irritatie. Je hoeft niet op elkaar te lijken en dezelfde eigenschappen te hebben; verschillende typen persoonlijkheden kunnen elkaar juist goed aanvullen.’

Taboe

Het verbaast Krill dat kersverse colleges niet even de tijd nemen om op persoonlijke vlak in elkaar te investeren. ‘Het zit blijkbaar in de taboesfeer. Het wordt mogelijk gezien als een teken van zwakte.’ Toch raadt hij het alle nieuwe colleges aan. ‘Personen die elkaar persoonlijke gedragsvoorkeuren en beperkingen kennen en benutten kunnen beter samen presteren, zeker ook onder de continue politieke en maatschappelijke druk. Het maakt de colleges van burgemeester en wethouders effectiever als team en weerbaarder voor de druk van hun eigen politieke fractie en van de gemeenteraad.’