Oplossing gezocht voor democratisch gat decentralisaties

Er moet snel een aanvullend advies komen over de decentralisaties langdurige zorg (Awbz) en jeugd. Hierin moeten de Raad van het openbaar bestuur (Rob), de Algemene Rekenkamer en de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) ingaan op de wijze waarop gemeenteraden adequate controle kunnen blijven uitoefenen. Hiervoor pleit D66-Kamerlid Vera Bergkamp.

Oplossing

De drie adviesorganen hebben in eerdere adviezen, los van elkaar, gewaarschuwd voor het gebrek aan democratische controle door gemeenteraden op besluitvorming en uitvoering van taken rondom zorg, jeugd en werk na de decentralisaties ervan per 2015. Door de ‘Haagse’ verplichting de nieuwe taken in zogeheten congruente samenwerkingsverbanden te organiseren, dreigt het gevaar dat gemeenteraden niets meer te zeggen hebben wat er voor hun kwetsbare burgers wordt geregeld en/of daar geen zicht meer hebben. Een oplossing voor het wegwerken van dit ‘democratisch gat’ is vooralsnog niet gegeven.

Spoedadvies

Bergkamp hoopt deze in een aanvullend spoedadvies wel te krijgen. ‘Daar ben ik nu met name in geïnteresseerd. Ik wil graag dat de drie adviesorganen over een oplossing meedenken.’ Idealiter zou het een gezamenlijk advies van de drie moeten zijn, aldus het D66-Kamerlid. In het najaar moet het advies er liggen. De Kamer buigt zich dan over de wetsvoorstellen voor de drie decentralisaties. Gezien de betrokkenheid die het Rob, de Rfv en de Algemene Rekenkamer al bij dit onderwerp hebben, denkt Bergkamp dat dit moet lukken én dat het een concreet advies kan worden.

Bureaucratisch moloch

‘Om deze hervorming te regelen, tuigt het kabinet een hele ingewikkelde organisatie op, waarop de gemeenteraad nooit adequate controle kan uitoefenen’, aldus Bergkamp. ‘In het hele land moet er een lappendeken van samenwerkingsverbanden tussen gemeenten worden afgesloten. We willen dat de zorg efficiënter en effectiever wordt, maar we lijken af te drijven van de essentie.’ Het gevaar van een bureaucratisch moloch ligt op de loer, vreest Bergkamp.

Overheid bepaalt

Naast het – dreigende − gebrek aan democratische controle en toename van bestuurlijke drukte, heeft het Kamerlid nog meer zorgen. Ze vindt dat staatssecretaris Van Rijn (VWS, PvdA) in zijn plannen voor de hervorming van de langdurige zorg de burger vergeet. Die krijgen wel een belangrijke taak, vooral om zoveel mogelijk zelfredzaam te zijn, mantelzorg te regelen en/of te verlenen, maar ‘de plannen stralen te veel uit “mensen zijn er voor de overheid” in plaats van andersom. De staatssecretaris zegt: ruimte voor eigen burgerkracht, maar in de plannen zie ik daar weinig van terug. Het is toch meer, de ambtenaar is aan zet in plaats van de burger. Het is toch nog steeds de overheid die bepaalt.’