Meer sociale problemen in groeikernen

New towns als Almere en Lelystad hebben steeds meer te maken met armoede en verloedering. Dat blijkt uit de Atlas voor Gemeenten 2012. De gemeente Almere ziet het anders.

Verloedering
Een trend in groeikernen is dat de leefbaarheidsproblematiek toeneemt. De Atlas voor Gemeenten wijst erop dat Spijkenisse en Leidschendam-Voorburg een dalende bevolking kennen. In de gemeente Haarlemmermeer gaan de meeste banen verloren. En in Lelystad en Almere neemt het aantal arme huishoudens toe. Daarbij valt op dat Almere in de ranglijst van verloedering op de 49ste plaats staat van de 50 onderzochte grote gemeenten. Maar liefst 70 procent van de Almeerders heeft te maken met verloedering in de buurt.

Eenoudergezinnen
Onder verloedering verstaat de Atlas vernielingen, besmeuring of bekladding en rommel op straat. Almere is de groeikern met het hoogste aantal inwoners. Over niet al te lange tijd telt de stad 200.000 inwoners. Maar de verloedering neemt intussen steeds grotere vormen aan. Hoe is dat te verklaren? ‘Het heeft niet te maken met de kwaliteit van de woningen, want die is in orde’, aldus onderzoeker Gerard Marlet van de Atlas voor Gemeenten. ‘Wel zien we in Almere en Lelystad een gestage instroom van jonge eenoudergezinnen vanuit Amsterdam. Dat is heel opmerkelijk. Je ziet vaak dat kinderen daarvan overlast veroorzaken. Daarbij neemt het aantal werkloze jongeren toe.’

Historie
Volgens Marlet waren de groeikernen lange tijd populair, maar is de woonkwaliteit de laatste jaren toch afgenomen. ‘Mensen willen toch weer liever historie om zich heen en dan krijgen de groeikernen een andere aanwas wat weer tot een toename van sociale problemen leidt.’ In de grootste steden van het land komen ook verloedering en armoede voor, maar deze fenomenen nemen volgens Marlet toch sterker toe in de groeikernen. ‘Grote steden hebben fors geïnvesteerd in de leefbaarheid, herstructurering en veiligheid. In de groeikernen is daar minder aandacht voor.’ Marlet wijst erop dat de problemen vooral voorkomen aan de randen van de Randstad. ‘Die hebben ook te maken met fileproblematiek. Haarlemmermeer ligt gunstiger, centraler en is ook meer in trek als forensenstad.’

Juist minder verloedering
De gemeente Almere herkent zich niet in de cijfers en wijst op de eigen Veiligheidsmonitor 2011. Daaruit blijkt dat Almeerders zich minder onveilig voelden dan in 2009 en er ook minder verloedering is. De gemeente herkent zich dan ook niet in de cijfers uit de Atlas voor Gemeenten 2012.  Marlet wijst er echter op dat groeikernen minder goed gewapend zijn tegen de crisis. ‘De bevolkingssamenstelling is minder gunstig. Er zijn minder creatieve bedrijfstakken en de steden zijn minder bestand tegen werkloosheid. Ik weet niet of lossere sociale verbanden een oorzaak is. Dat zeggen ze zelf vaak wel.’

Verpaupering
Fractievoorzitter Frits Huis van Leefbaar Almere herkent de cijfers uit de Atlas wel. In zijn wijk in Almere-Haven loopt hij tegen vergrijzing en verarming aan. ‘Je ziet ook verloedering en ik noem het zelfs verpaupering. Zo ver wilde de wethouder niet gaan, maar hij onderkende de problemen wel.’ Toch wordt de verloedering door het bestuur en ook door raadsleden nog vaak ontkend, vindt Huis. ‘Ze leggen de nadruk op bouwen. Wethouder Adri Duijvestein doet het goed met de Schaalsprong, maar door de nadruk op nieuwe stadsdelen raakt de aandacht voor de bestaande stad ondergesneeuwd. De problemen daar zijn een sluipend gif. Je moet op tijd die problemen zien.’

Af van de ontkenning
Volgens Huis doen de drie woningcorporaties dat wel en ook maatschappelijke partners in het onderwijs, de zorg en in het welzijn. ‘Zij hebben gezamenlijk het initiatief genomen om Almere Haven op de been te houden. Maar het contact tussen de gemeente en de woningcorporaties is beneden het nulpunt. De wethouders willen dat ze hun “berg geld” uitgeven, maar zij hebben dat helemaal niet. En is er een initiatief om middeninkomens naar Haven te trekken, dan halen ze de voorzieningen, zoals het zwembad, weg. Ze moeten af van de ontkenning, initiatieven van maatschappelijke partners ondersteunen en ook investeren en bouwen in bestaande stadsdelen.’