Nadeelgemeenten pikken korting gemeentefonds niet

Achttien gemeenten lopen te hoop tegen de nieuwe verdeling van de algemene uitkering door het rijk. De budgetkorting van ruim 25 procent die ze voor hun kiezen krijgen, zijn dermate fors dat een verantwoorde uitvoering van taken op het gebied van jeugd, werk en zorg in gevaar komt.

Stapeling van kortingen

Onder aanvoering van Lelystad hebben de achttien gemeenten een noodkreet gestuurd aan de Tweede Kamer. Steen des aanstoots is de meicirculaire gemeentefonds 2015 die ze begin deze maand van minister Plasterk van Binnenlandse Zaken ontvingen. De circulaire plaatst ze ‘voor een ernstig dilemma’: diverse ontwikkelingen, die erin bij elkaar komen, leiden tot een stapeling van budgetkortingen. Die zijn van een zodanige omvang dat een verantwoorde uitvoering van de gedecentraliseerde taken de aankomende jaren in gevaar dreigt te komen, aldus PvdA-wethouder Jop Fackeldey van Lelystad namens de achttien gemeenten.

Onrealistisch

De achttien gemeenten, verspreid over het hele land, hebben zich georganiseerd vanwege de nadelige effecten van de herverdeling van het gemeentefonds. De herverdeeleffecten die ontstaan ten opzichte van de historische budgetverdeling in 2015 laten zich volgens de nadeelgemeenten niet goed verklaren. Het verdeelmodel zou de realiteit onvoldoende benaderen.

Budgetdaling

Wat betreft de nieuwe taken binnen het sociaal domein laat de meicirculaire volgens Fackeldey opnieuw een forse daling van de voor gemeenten beschikbare macrobedragen zien – bedragen die al met een efficiencykorting naar gemeenten zijn overgekomen. Daarnaast laat de meicirculaire grote budgetverschuivingen tussen gemeenten zien als gevolg van de invoering- of aanpassing van zogeheten objectieve verdeelmodellen (Wmo 2015, Jeugdzorg, Algemene uitkering 2e fase). Die budgetverschuivingen leiden tot ‘zeer forse’ nadelen, waardoor een grote groep gemeenten met ingang van 2016 genoodzaakt zijn om ingrijpende bezuinigingen door te voeren. Gecombineerd met de nog verdere daling van de macrobedragen is een budgetdaling  van meer dan 25 procent in vier tot vijf jaar tijd geen uitzondering.

Frictiekosten

Dat is volgens de nadeelgemeenten niet te doen, temeer niet omdat gemeenten gehouden zijn aan het opleveren van een sluitende meerjarenbegroting. ‘Een te snelle afbouw van de beschikbare middelen zorgt voor frictiekosten, die in dit tempo niet door deze gemeenten en instellingen zijn op te vangen’, aldus de voorzitter van de stuurgroep nadeelgemeenten. Zo’n gehaaste afbouw maakt dat de uitvoeringstructuur van de decentralisaties direct in het jaar na de transitie wordt geconfronteerd met onevenredig  forse aanvullende bezuinigingstaakstellingen. Bij de gemeenten is de rek is er volgens hem uit. ‘Het ontbreekt veel gemeenten aan financiële slagkracht om nieuwe tegenvallers op te kunnen vangen: het in hoog tempo doorvoeren van aanvullende bezuinigingstaakstellingen zorgt in dit stadium voor onevenredig grote maatschappelijke  effecten’, aldus Fackeldey. Hij vraagt de Tweede Kamer namens de achttien gemeenten om ‘de minister te bewegen tot het nemen van verzachtende maatregelen om de in onze ogen onacceptabele effecten van de cumulatieve kortingen te dempen.’

De brief aan de Tweede Kamer is mede ondertekend door de bestuurders van de gemeenten Assen, Oosterhout, Zeist, Heerenveen, Smallingerland, Roermond, Den Helder, Veenendaal, Bergen op Zoom, Roosendaal, Almelo, Hoogeveen, Doetinchem, Kampen, Middelburg, Sudwest Fryslan, Barneveld en Helmond.