Meldkamer zonder toekomst

Een Gateway Review gaf het al twee jaar durende traject naar een landelijke meldkamerorganisatie de status oranjerood: een ­niveau onder ‘praktisch onhaalbaar’. Krijgt de ­minister het proces nog op de rails?

Met het Transitieakkoord Meldkamer van de Toekomst verbonden zich in oktober 2013 maar liefst 56 partijen aan de opzet van een landelijke meldkamer­organisatie (LMO). Het moest een bijzonder organisatieonderdeel worden van de politie op tien locaties in plaats van de huidige 22 waar politie, brandweer en ambulancediensten samenwerken en de minister eindverantwoordelijk is. De verantwoordelijkheid voor lokale meldkamers ligt nu nog bij de besturen van de veiligheidsregio’s. Afgelopen zomer leverde de kwartiermakersorganisatie het ontwerpplan voor realisatie van de LMO.

Eind september stelde de bestuurlijke regiegroep vast dat weliswaar het eindbeeld van de LMO nog staat, maar dat de opdracht complex is, de taakstelling (50 miljoen) tot voortgang noopt en de energie uit het traject lijkt. Begin november oordeelde een Gateway Review van het project vernietigend: status oranjerood. Een niveau onder praktisch onhaalbaar. Daarmee is het hoogst onzeker of het project wel gaat slagen.

Volgens het reviewteam hebben partijen verzuimd om de LMO binnen de afspraken van tijd en geld te realiseren. Alle partijen onderschrijven de hoofddoelen, maar er is geen gemeenschappelijk eindbeeld. Aanhoudende onduidelijkheid over thema’s in het Transitieakkoord voedt wantrouwen tussen partijen. Men spreekt van ‘gestold wantrouwen’ en ‘handelingsverlegenheid’ bij de top die elkaar onvoldoende zou aanspreken.

Heroriëntatie
Minister Van der Steur noemt de review begin januari in een Kamerbrief ‘kritisch maar helder’. Volgens hem is heroriëntatie nodig. Van der Steur constateert dat het einddoel overeind blijft, maar wil wel bijstelling naar een meer realistische aanpak. Het voorstel is de verantwoordelijkheid voor de samenvoegingen regionaal te beleggen. Ook is er meer tijd voor uitwerking van samenwerkingsmogelijkheden in de meldkamers en multidisciplinaire taakuitvoering. Vormgeving van de organisatie volgt later pas.

In de Gateway Review staat dat de kwartiermakersorganisatie van onvoldoende kwalitatief niveau lijkt en over onvoldoende bestuurlijke sensitiviteit lijkt te beschikken om effectief te functioneren in het complexe bestuurlijke krachtenveld. Ook biedt de programmastructuur onvoldoende houvast voor eenduidige besluitvorming, omdat rollen en verantwoordelijkheden niet eenduidig zijn belegd.

De sturing op vorming en voortgang van de LMO moet beter, vindt Van der Steur. De korpschef moet zich nog duidelijker als opdrachtnemer positioneren en zorgdragen voor aansturing, het halen van de doelstellingen en de kwaliteit van de kwartiermakersorganisatie.

Grote zorg van betrokken partijen is of de aan de LMO vastgeklonken bezuiniging van 50 miljoen voor 2021 nog wel is te behalen. De taakstelling valt onder de hoofddoelstellingen van de transitie en de review plaatst daar geen vraagtekens bij, benadrukt de minister. Maar de review roept hem wel op te onderkennen dat er door de vertraging incidentele besparingsverliezen zijn en duidelijkheid te scheppen over de financiële dekking hiervan.

Bezuiniging
Volgens SP-Kamerlid Nine Kooiman is de essentie van de Gateway Review dat meer middelen nodig zijn. ‘Als de minister denkt dat hij met dezelfde bezuiniging de klus kan klaren, dan vergist hij zich.’ Volgens Kooiman moet je voor het opzetten van een succesvolle organisatie eerst investeren. Ze wijst op een afspraak tijdens de begrotingsbehandeling Justitie. ‘De minister zou goed onderzoeken wat de reorganisatie van de Nationale Politie meer zou gaan kosten. Ik vind dat hij de LMO dan moet meenemen.’

Ze wil dat Van der Steur de touwtjes zelf in handen neemt in plaats van de regie af te schuiven op de korpschef of andere ondergeschikten. ‘Hij is de baas.’ Ook moet hij goed kijken naar wat al werkt in de huidige structuur, in overleg treden met de regio’s en alle neuzen dezelfde kant op krijgen. ‘Als de minister verder gaat op de huidige weg, heeft de meldkamer van de toekomst geen toekomst, maar
wordt het een eindeloos verhaal.’