Melder bouwfraude daagt Staat

Klokkenluider Floor Drost, die in 2004 de schaduwboekhouding van bouwbedrijf Boele & Van Eesteren naar buiten bracht, wil schadevergoeding van de Staat. Hij beroept zich op het gelijkheidsbeginsel: ‘Ad Bos een schadevergoeding, dan ik ook.’

Floor Drost stapte in 2004 naar het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD) met een schaduwboekhouding van het bedrijf Boele & Van Eesteren. In de papieren werd een reeks bouwprojecten beschreven waarbij bedrijven onderling bedragen hadden ‘verrekend’. Aannemers die de opdracht hadden gekregen, betaalden geld aan bedrijven die bewust, en in overleg, hoger hadden geoffreerd.

 

Deze verboden prijsafspraken waren jarenlang gemeengoed. Dit kwam in 2001 voor het eerst aan het licht via klokkenluider Ad Bos, die in tv-programma Zembla een schaduwboekhouding van Koop Tjuchem naar buiten bracht. Dit leidde tot een parlementaire enquête en honderden miljoenen aan boetes en fiscale naheffingen voor de deelnemende bedrijven.

 

Floor Drost had de stukken in bewaring gekregen van zijn ex-schoonvader, die directeur bij Boele & Van Eesteren was. Toen Drost zag wat er in stond, ondernam hij actie. De papieren werden later door de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) gebruikt als bewijsmiddel om bedrijven te kunnen beboeten (zie ‘Papieren Drost bewijsmiddel’, hieronder).

 

Drost zegt als gevolg van zijn melding grote financiële schade te hebben geleden. ‘Ik had een goed lopend handelsbedrijf in onder meer aardewerken vazen en kerstpakketten. Ik importeerde spullen uit Egypte en Tunesië; 75 zeecontainers per jaar. Nadat ik mijn verhaal had gedaan bij het KLPD, werd mij geadviseerd onder te duiken. Dat heb ik gedaan. Daardoor is mijn bedrijf kapot gegaan.’

 

Drost zegt dat hij zijn bedrijfsloods onder de prijs moest verkopen en zijn opgebouwde pensioen kwijt was. Ook heeft hij advocaatkosten moeten maken. Een verzoek aan de NMa om hem te helpen bij de afwikkeling van de liquidatie van zijn handelsonderneming, werd niet gehonoreerd.

 

‘Ik heb een deuk in mijn auto, daar komt het op neer’, zegt Drost. ‘Die deuk moet er uit, maar hoe langer het duurt, hoe meer roest eromheen komt. Een klein lek doet een groot schip zinken.’ Hoe groot de schade is, weet Drost niet. ‘Een miljoen? 2 ton? 3 ton? Dat zal berekend moeten worden.’

 

Burgerplicht

 

Toen in het voorjaar van 2009 Ad Bos schadevergoeding kreeg, ging Drost er van uit dat ook hij in aanmerking zou komen voor een financiële bijdrage. ‘Ik dacht: nu zijn we er.’ Maar diverse brieven en gesprekken hebben tot nu toe geen resultaat gehad. ‘De overheid dwingt me nu tot een procedure, waarvoor ik ook weer hoge kosten moet maken. Terwijl ik uitsluitend mijn burgerplicht heb vervuld door die schaduwboekhouding naar buiten te brengen.’

 

Drosts raadsman, Roberto Pennino van Moszkowicz Advocaten, wijst er op dat niet wordt betwist dat zijn cliënt voldoet aan twee van de drie criteria die nodig zijn om als klokkenluider schadevergoeding te kunnen krijgen: hij heeft de samenleving een grote dienst bewezen, en heeft als gevolg daarvan ‘een onevenredig zware last ervaren’.

 

Pennino: ‘Gaandeweg is er een derde criterium bijgefietst. Letterlijk: “er moet sprake zijn geweest van een toezegging van de overheid die weliswaar op papier is nagekomen, maar niet tot het gewenste effect heeft geleid”. En omdat zo’n toezegging niet gedaan is aan mijn cliënt, zou er geen schadevergoeding hoeven te worden betaald (zie ook ‘Brinkhorst: Ik deed Ad Bos geen toezegging’, red.). Het heeft er een beetje de schijn van dat dit er met de haren is bijgesleept om de gevallen waarin wel compensatie is verstrekt, zo exclusief mogelijk te houden. Het lijkt er op dat dit wordt gebruikt om Drost buiten de deur te houden.’

 

Volgens Pennino zou een rechter moeten oordelen of dit derde criterium ‘valide’ is, en ‘of het er terecht is bijgehaald’. Drost is vastbesloten om naar de rechter te stappen: ‘Natuurlijk ga ik hiermee door. Ik geef niet op.’

---

Papieren Drost bewijsmiddel
Op grond van openbare stukken is moeilijk na te gaan wat de door Floor Drost naar buiten gebrachte schaduwboekhouding precies heeft opgeleverd.

 

In het voorjaar van 2004, toen Drost met de verrekenlijsten naar het KLPD stapte, was de NMa volop bezig met de afwikkeling van de bouwfraude die aan het licht kwam door de door klokkenluider Ad Bos geopenbaarde schaduwboekhouding van bouwbedrijf Koop Tjuchem en de hierop volgende parlementaire enquête.

 

Blijkens het NMa-jaarverslag over 2004 ontstond ‘een maatschappelijke discussie’ nadat via Drost de schaduwboekhouding van het bedrijf Boele & Van Eesteren bekend was geworden. Dit was voor het kabinet aanleiding om bedrijven op te roepen zich vrijwillig bij de NMa te melden ‘om schoon schip te maken’. Kort voordat de melding van Drost bekend werd, deed de NMa een soortgelijke oproep. De NMa omschrijft Drost in het jaarverslag als ‘klokkenluider’.

 

In februari 2007 schreef toenmalig minister Hirsch Ballin (Justitie, CDA) aan de Tweede Kamer dat het Openbaar Ministerie de stukken van Drost heeft onderzocht op mogelijke corruptie, valsheid in geschrifte, oplichting en deelname aan een criminele organisatie, ‘maar er zijn onvoldoende aanknopingspunten aangetroffen om tot succesvolle opsporing en vervolging van deze feiten te komen’.

 

Volgens Hirsch Ballin heeft de NMa de boekhouding van Boele & Van Eesteren wel gebruikt als ‘bewijsmateriaal’ bij het onderzoek naar ‘structurele overtredingen van de Mededingingswet in de burgerlijke en utiliteitsbouw in de periode 1998-2001’. Dit onderzoek had in het voorjaar van 2007 geleid tot een totaalbedrag aan opgelegde boetes van ‘76 miljoen euro in 658 zaken’.

 

Een van de zaken die via de stukken van Drost aan het licht kwam, was mogelijke fraude bij de aanbesteding van de bouw van het stadhuis in Alphen aan den Rijn. Deze gemeente is nog altijd verwikkeld in een juridisch gevecht om bouwbedrijven daarvoor aansprakelijk te stellen.

Vara's ombudsman besteedde op 4 maart 2011 uitgebreid aandacht aan de positie van klokkenluiders Bos en Drost en het ontbreken van een goede klokkenluidersregeling.