‘Maak meldpunt integriteitskwesties gemeenten bij provincie’

De commissarissen van de koning (CdK’s) moeten zorgen dat er een meldpunt komt waar burgemeesters, wethouders, fractievoorzitters, griffiers en gemeentesecretarissen terechtkunnen om melding te maken van integriteitskwesties of verstoorde bestuurlijke verhoudingen in hun gemeente.

Rol CdK
Tot die aanbeveling komen de masterstudenten bestuurskunde Zoubir Boukheloua, Vera Crompvoets, Laurie van Melick en Rianne Theeuwen aan de Universiteit Tilburg in hun rapport ‘Spreken is het nieuwe zwijgen’. Het rapport over de rol van de commissaris der koning (CdK) bij bestuurlijke integriteit en geschillen werd opgesteld in opdracht van Noord-Brabant.

Meldpunt
Een meldpunt is volgens de onderzoekers ‘handig en drempelverlagend’. Voorwaarde is wel dat het melden van zulke situaties binnen de gemeenten ‘genormaliseerd’ moet worden. Er ligt voor de CdK een rol om ervoor te zorgen dat het praten over en melden van integriteitskwesties of verstoorde bestuurlijke verhoudingen normaal wordt. ‘Als gemeenten huiverig zijn in het melden van dergelijke situaties, dan is het meldpunt weinig effectief’, aldus de onderzoekers. Voordeel van een meldpunt is dat ook de CdK weet wat er zich binnen de gemeente afspeelt. Eventueel kan de CdK naar aanleiding van meldingen gesprekken aangaan met de burgemeester.

Integriteitskwesties
De Tilburgse onderzoekers hebben op een rij gezet wat de CdK voor lokale bestuurders kan betekenen op het gebied van integriteit. Dat deden ze omdat de Provinciewet binnenkort zodanig wordt gewijzigd dat de CdK een aparte rol krijgt in het bijstaan van de burgemeester in integriteitskwesties. Door de wetswijziging is hij straks belast met het adviseren en bemiddelen bij verstoorde bestuurlijke verhoudingen in een gemeente. Daarvoor hoeft hij niet meer te wachten op een uitnodiging van de gemeente.

Primair verantwoordelijk
De burgemeester blijft weliswaar primair verantwoordelijk om dergelijke kwesties in zijn gemeente op te lossen, maar dat kan lastig zijn omdat hij niet alleen boven maar ook tussen de partijen staat. De onderzoekers onderscheiden grofweg twee handelwijzen waaruit de CdK zou kunnen kiezen: een reactieve of een proactieve. In een proactieve houding kan hij meer preventief handelen door ervoor te zorgen dat er wordt geïnvesteerd in een professionele houding dan wel in het handhaven van richtlijnen bij gemeenten. Hij zet daarbij via een maatstaf uiteen wat hij verwacht van de gemeenten en controleert ook of ze aan die maatstaf voldoen. In een reactieve houding handelt de CdK voornamelijk achteraf en wacht af tot er een beroep op hem wordt gedaan.

Lees meer over de rol van burgemeesters in Binnenlands Bestuur 11 van deze week.