Lange weg te gaan voor zelfrijdende auto

Consumenten die in een zelfrijdende auto de weg op gaan en hun lot -en dat van de andere weggebruikers- in handen leggen van robots. Het klinkt nog ver weg van de huidige realiteit, maar in 2020 moet het mogelijk zijn. Met name in juridisch opzicht moet er dan nog wel een hoop gebeuren. 

DAVI
TU Delft, Rijksdienst Wegverkeer (RDW), TNO en Connekt hebben de handen ineengeslagen voor het Dutch Automated Vehicle Initiative (DAVI). Met het initiatief willen zij de techniek van zelfrijdende auto’s en de interactie met gebruikers evalueren in complexe omstandigheden op de publieke weg. Minister Schultz van Haegen heeft om deze testfase mogelijk te maken de wetgeving inmiddels aangepast. Er reden al deels zelfrijdende vrachtauto’s op de A28 bij Zwolle.

Wereldprimeur Gelderland
Provincie Gelderland start in samenwerking met DAVI eind 2015 een pilot met twee zelfrijdende auto’s tussen station Ede-Wageningen en de campus in Wageningen. Het gaat om een traject van 6 kilometer, waarbij verschillende technieken en producten ontwikkeld, geïntegreerd en op veiligheid getest worden. Reizigers kunnen gratis mee, maar de auto valt wel buiten de ov-concessie. De provincie laat andere partijen met de auto aan de slag gaan, zo meldt de provincie op zijn website.

Minder files
DAVI schrijft in zijn white paper dat verkeersophopingen dankzij zelfrijdende auto’s in de toekomst met de helft kunnen afnemen, waardoor uiteindelijk files sneller afgelopen zijn en misschien zelfs verdwijnen. Dat komt doordat zelfrijdende voertuigen met elkaar in verbinding staan en beter anticiperen op elkaar. Een andere belangrijke DAVI-doelstelling met zelfrijdende auto’s is het bereiken van 100 procent verkeersveiligheid, met behulp van geavanceerde technologie. Zelfrijdende auto’s kunnen kwetsbare en onberekenbare weggebruikers gemakkelijk waarnemen en reageren er sneller en meer adequaat op dan menselijke bestuurders.

Energiebesparing
Ook energiebesparing is een belangrijk voordeel van zelfrijdende auto’s. DAVI verwacht dat het verkeer nog 20 procent efficiënter wordt als het gaat om energieverbruik, ten eerste omdat de variatie in snelheid afneemt en ten tweede door de ‘platooning’ techniek. Omdat bij die techniek auto’s in een treintje op zeer korte afstand van elkaar rijden, daalt het energieverbruik doordat de luchtweerstand afneemt. Tot slot is er nog een bijkomend voordeel die het reizen per zelfrijdende auto aangenamer maakt: de bestuurders hebben al rijdende tijd over voor andere activiteiten.

Lange weg te gaan
De introductie van de zelfrijdende auto klinkt tot nu toe veelbelovend, maar voordat ook een consument met een zelfrijdende auto de weg op mag, moet er in juridisch opzicht nog veel gebeuren. Advocate Melanie Cornelissen-Hermes van ESQ Advocaten denkt dat er nog een lange weg te gaan is voor er geschikte wetgeving voor de zelfrijdende auto bestaat. 'Ik verwacht dat de aansprakelijkheid verschuift van de bestuurder naar een productaansprakelijkheid. Bij een aanrijding is dan niet per se de bestuurder aansprakelijk, maar kan de schade ook verhaald worden op de autoproducent omdat er mogelijk een productiefout in de zelfrijdende auto zit. Zo lang dit nog niet geregeld is verwacht ik dat de automobilist de komende tijd zelf verantwoordelijk blijft voor schade.'

Aansprakelijkheid bij ongevallen
De bestuurder moet in de beginfase volgens Cornelissen-Hermes er zich van bewust zijn dat wanneer hij de keuze heeft om toch zelf te rijden, hij ook persoonlijk aansprakelijk blijft voor de bewegingen van de auto. In een later stadium van het invoeren van de zelfrijdende auto op de openbare weg, kan duidelijkheid over aansprakelijkheid verschaft worden met behulp van een zwarte doos in zo’n auto, aldus Cornelissen-Hermes. 'Ik ben van mening dat het net als in een vliegtuig noodzakelijk is om te achterhalen of de persoon iets te verwijten valt bij een ongeval. Een zwarte doos brengt echter gevolgen voor privacy met zich mee, want er worden dan gesprekken in de auto opgenomen, waar tegelijkertijd ook nog eens locatiegegevens worden opgeslagen. Het is zaak dat er goed over zulke dingen wordt nagedacht voor consumenten met een zelfrijdende auto de weg op mogen.'

Van bestuurder naar supervisor
DAVI stelt dat de rol van de bestuurder verandert. In plaats van een handmatige bediener van de auto, wordt hij een supervisor die het overzicht bewaart. De aanwezigheid van zelfrijdende auto’s kan leiden tot veranderingen in het verkeersgedrag van de bestuurders die niet in een zelfrijdende auto zitten. 'Het is ons nog niet duidelijk hoe dat er precies uitziet. Daarom willen we onze auto’s testen in een omgeving met andere bestuurders. De grote vraag is: zijn bestuurders bereid om de controle op te geven over hun voertuig? Als ze de techniek in hun voertuig weigeren te gebruiken zal dat ook een negatief effect hebben op de efficiency en veiligheid in het verkeer. Een automatisch voertuig slaapt nooit, kan sneller en veiliger reageren. Toch blijft de menselijke factor in het omringende verkeer aanwezig. Er is daarom inzicht nodig in het menselijke gedrag wanneer er zo’n voertuig zich op de weg begeeft.'