Landgraaf stapt naar rechter om herindeling

De gemeente Landgraaf legt zich niet neer bij de door de provincie Limburg opgelegde herindeling met de gemeente Heerlen. De gemeente stapt naar de rechter en hoopt dat die de gevoerde procedure als onrechtmatig aanmerkt. De gemeente wil ook toetsen of een referendum over de herindeling verplicht is.

Drie pijlers

De gemeente Landgraaf verzet zich nu ook juridisch tegen de gedwongen herindeling met Heerlen. Het is een van de drie pijlers van de zienswijze die de gemeente deze week bij de provincie heeft ingeleverd. De eerste pijler is: De Kracht van Landgraaf. Hier gaat de gemeente uit van eigen kracht en trots. De gemeente kan de eigen broek ophouden in samenwerking met buurgemeenten, de regio en de provincie. De tweede pijler is een beschouwing van hoogleraar bestuurskunde Arno Korsten die vanuit zijn analyse concludeert dat de provincie de fout in is gegaan. De gemeente Landgraaf omarmt deze beschouwing.

Alle middelen ingezet

Op 28 juni is er een gecombineerde zitting van zowel de bestuursrechtelijke als de civiele procedure die de gemeente tegen het besluit van de provincie Limburg heeft aangespannen. Volgens wethouder Freed Janssen (Gezamenlijke Burger Belangen Landgraaf) is gekozen voor twee procedures vanwege een strikte uitleg van de motie om “alle middelen” in te zetten. Een procedure is mogelijk bij zowel de civiele als de bestuursrechter. Doel is vast te stellen of het besluit van de provincie onrechtmatig is of niet. De gemeente vraagt de civiele rechtbank het besluitvormingsproces stop te zetten en de bestuursrechter om het herindelingsontwerp te schorsen of de besluitvorming uit te stellen tot er een referendum in Landgraaf is geweest.

Provinciaal referendum
Onlangs heeft de gemeenteraad een gemeentelijke referendumverordening aangenomen die dat mogelijk moet maken. Bij de gang naar de rechter is de intentie van de gemeente dat deze voor 6 juli uitspraak doet. Op die dag komt het herindelingsontwerp namelijk aan bod in de Provinciale Staten van Limburg die er dan een advies over moeten geven. Frappant is dat PS die dag ook moeten beslissen over de aanvraag van een provinciaal referendum over de herindeling van het Burgercomité tegen herindeling. De fractievoorzitters van PS hebben deze al getoetst aan de criteria en de aanvraag bleek daaraan te voldoen. Maar waarom provinciaal? ‘Het is een middel om de trein tot stilstand te brengen en dan is dat maar het leergeld dat de provincie moet betalen vanwege het niet betrekken van de bevolking bij de herindeling’, aldus Janssen.

Mes op keel

Daarbij druist het provinciebesluit in tegen het eigen beleid van de provincie: bij een herindeling in Limburg, moet deze vanuit de gemeente, van onderop, komen en er moet draagvlak zijn. 'De gemeenteraad van Landgraaf is democratisch gekozen en wil niet gedwongen herindelen', zegt Janssen. Het vorige college koerste daar wel op, maar is erover gevallen. Janssen wijst ook op de grote mate van willekeur. Waarom moet Landgraaf wel bij Heerlen en Brunssum, Voerendaal, Kerkrade niet? ‘Gedeputeerde Ger Koopmans heeft die gemeenten eerst wel bij een herindeling willen betrekken, maar heeft dat losgelaten: er was geen draagvlak. Maar hier is ook geen draagvlak en wij moeten wel?' De procedure van de wet Arhi is dat de provincie de regie naar zich toe kan trekken. Onderdeel daarvan is een open overleg. 'Dat is niet mogelijk geweest: GS hadden immers al besloten tot gedwongen herindeling. Dan kan zo’n overleg niet meer open zijn. Landgraaf houdt dus ook zijn poot stijf. We hebben onder meer niet meegedaan aan terinzagelegging. Dat is niet sympathiek, maar het mes stond op onze keel.’

Europees Handvest

De rechtszaak zou pas op het moment komen als het strategisch het meest kansrijk is. Net als de gemeente Haren brengt Landgraaf het Europees Handvest in dat zou stellen dat het verplicht is om bij een herindeling een referendum te houden. De rechter heeft dat niet meegewogen in de zaak van de gemeente Haren, omdat het argument te laat was ingebracht. ‘Bij ons is dat wel tijdig gebeurd. Waarschijnlijk heeft de uitspraak het karakter van een voorlopige voorziening. Het is afwachten hoe lang het duurt, maar dan is de zaak in ieder geval behandeld en onder de rechter.’