‘Kabinet moet vooral nog ontregelen’

‘Je hoort wel eens dat het huidige kabinet is uitgeregeerd. Nou, ontregelen kan nog een hele mooie taak zijn voor dit kabinet: regels schrappen in plaats van er weer nieuwe aan toe te voegen’, zegt gemeentesecretaris Jan Fraanje van Boxtel.

Ontbureaucratisering
Na 15 jaar gemeentesecretaris te zijn geweest in die Brabantse gemeente, houdt Fraanje er per 1 januari mee op. Op het gebied van ontbureaucratisering, één van zijn hoofdthema’s, is er veel veranderd, ‘maar we zijn er nog niet.’ Zelf begon hij ermee in 2003. Hoorndol werd hij van de almaar toenemende verantwoordingsgekte op veel terreinen. ‘Ik schreef toen op persoonlijke titel een stevige brief aan minister Thom de Graaf van Binnenlandse Zaken. De Vereniging van Gemeentesecretarissen nam het stokje over en eiste in een manifest een slagvaardige overheid. Vervolgens haakten de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en minister De Graaf aan, onder andere via het actieprogramma Andere Overheid.’

Meer speelruimte
Kernpunt van dat actieprogramma was het creëren van een betere, eenvoudiger overheid. Een flink aantal van de actiepunten is nu gerealiseerd, zegt Fraanje. ‘Meer kaderwetgeving, minder specifieke regelingen, administratieve lastenverlichting en één accountantsverklaring. Het rijk liet gemeenten op tal van terreinen meer speelruimte, zoals op het gebied van de bijstand en de huishoudelijke hulp. Met de drie decentralisaties van begin dit jaar – jeugd , zorg en werk – is die lijn voortgezet. De nieuwe Omgevingswet is een mooie volgende stap; de wet die 26 wetten in één wet bundelt.’

Inspecties bundelen
‘De trend is dus goed’, zegt Fraanje. ‘Maar we mogen de aandacht niet laten verslappen en moeten alert blijven op wat er gebeurt. Het blijft vechten tegen de bureaucratie, met name ook rondom inkoop en aanbesteding, subsidies, fiscale zaken en wetgeving die het werk van gemeenten onnodig compliceert en bemoeilijkt. Want ondanks dat er dus flinke stappen zijn gezet, kunnen de administratieve lasten volgens Fraanje nog verder achteruit. ‘Belangrijk punt van zorg is wat mij betreft de mate van toezicht. Zo zou op het terrein van basisregistraties en informatieveiligheid het toezicht en de inspecties moeten worden gebundeld.’

Langdurige zorg
Anderzijds is het volgens hem heel verstandig om vast na te denken over de volgende stap. ‘Je moet nu alvast nadenken over wat we als gemeenten nog meer zouden kunnen doen. Zoals de langdurige zorg bijvoorbeeld, want wat we nu al in het zorgstelsel doen, zit er dicht tegenaan’, aldus Fraanje. Het gevolg zou kunnen zijn dat meer decentralisaties de grenzen tussen de burger en de overheid laten vervagen. Als gemeenten meer verantwoordelijkheden krijgen, gaat dat volgens hem lukken. ‘We moeten vanuit het gemeentehuis vooral sturen op waarden als duurzaamheid, innovatie en kwaliteit en ons veel meer toeleggen op het stimuleren en activeren van ideeën die van burgers komen’, zegt hij.

Experimenteerruimte
Veel wetten werken nog vaak tegen. Soms ligt de bron van de vertraging bij de gemeente zelf, soms wordt het veroorzaakt door landelijke of provinciale wetten en regels. ‘Kijk naar het project Greentech, hier in Boxtel. In het kort gaat het om het realiseren van een proeflocatie voor bedrijven die groene reststroom willen omzetten in of energie of bio-based grondstoffen. Op dat terrein moet de markt de innovatieve ideeën kunnen testen. Boxtel wil er graag aan meewerken. Maar wetten en regels beperken de mogelijkheden voor innovatie. We hebben echt de grenzen moeten opzoeken om het voor elkaar te krijgen. Innovatie is gebaat bij experimenteerruimte en regelvrije zones.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 24 van deze week. (inlog)