Juridisch smetje op herbenoeming burgemeester Westland
Het ministerie van Binnenlandse Zaken zet vraagtekens over de herbenoemingsprocedure van de Westlandse burgemeester Sjaak van der Tak. Centrale vraag is of de (geheime) schriftelijke stemming in de openbare raadsvergadering had mogen plaatsvinden, of dat er in het voorafgaande besloten deel hoofdelijk had moeten gestemd.
Er is gedoe rondom de herbenoemingsprocedure van de Westlandse burgemeester Sjaak van der Tak. Het dispuut tussen het ministerie van Binnenlandse Zaken en de gemeente Westland gaat over de vraag of de (geheime) schriftelijke stemming in de openbare raadsvergadering had mogen plaatsvinden, of dat er in het voorafgaande besloten deel hoofdelijk had moeten gestemd.
Stemming
Een meerderheid van de Westlandse gemeenteraad (25 stemmen voor en 12 tegen) stemde op 12 april in met de aanbeveling tot herbenoeming van burgemeester Sjaak van der Tak. Minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) moet dit advies van de raad nog bekrachtigen. De huidige termijn van Van der Tak loopt op 1 september af. Het noemen van het aantal voor- en tegenstanders riep vragen op bij ambtenaren van Binnenlandse Zaken (BZK) en de provincie Zuid-Holland. Zij trokken ruim een week na die raadsvergadering bij Westland aan de bel over de door de gemeente gevolgde procedure, en specifiek over de uiteindelijke stemming over de aanbeveling tot herbenoeming na afloop van de (besloten) raadsdiscussie, aldus raadsgriffier Nico Broekema.
Achterhaalde wetgeving
De ambtenaren van BZK en de provincie zijn van mening dat niet alleen de beraadslagingen, maar ook de stemming ook achter gesloten deuren had moeten plaatsvinden, en dat er niet schriftelijk, maar hoofdelijk had moeten gestemd. De gemeente Westland stelt echter dat BZK en de provincie hun standpunt op achterhaalde wetgeving baseren (namelijk de circulaire uit 2012) en dat de Gemeentewet (artikel 31) sinds 1 januari vigerend is. Een door de gemeente Westland gevraagd advies aan Stibabo (Stichting voor Beleidsanalyse en Bestuursondersteuning) ondersteunt dit standpunt.
Stembriefjes
In wetvoorstel 33691 (‘Veegwet’) is een aantal aanpassingen rondom de (her)benoeming van burgemeesters vastgelegd. Concreet komt die wetspaanpassing er op neer dat stemming schriftelijk moet gebeuren, via stembriefjes. De stemming vindt plaats nadat in ‘een besloten gedeelte van de raadsvergadering het resultaat van de werkzaamheden van de vertrouwenscommissie is besproken en gewogen’, schrijft Douwe Jan Elzinga, emeritus hoogleraar staatsrecht en voorzitter van Stibabo in het advies. ‘De circulaire uit 2012 die nog voorzag in hoofdelijke stemming in beslotenheid kan vanwege het nieuwe wettelijk regime niet langer uitgangspunt zijn.’
Stemverhouding
Westland is dus met de schriftelijke stemming niet de mist ingegaan. Of die schriftelijke stemming in de besloten vergadering of in de openbare plenaire raadsvergadering moet plaatsvinden, is wat lastiger, stelt Elzinga. Een afzonderlijke circulaire ontbreekt. De wetgever heeft, zo stelt Stababo, willen aansluiten bij de procedure die artikel 31 van de Gemeentewet noemt. Concreet betekent dat dat schriftelijke stemming in een openbare vergadering kan plaatsvinden. ‘In de openbaarheid blijkt dan ‘slechts’ de stemverhouding. Daartegen hoeft geen bezwaar te bestaan aangezien de uitgebrachte stemmen niet herleidbaar zijn tot individuele raadsleden’, aldus het advies.
Geen averij
De gemeente Westland heeft er het volste vertrouwen in dat de herbenoeming geen averij oploopt. De verwarring is volgens griffier Broekema ontstaan omdat de oude circulaire uit 2012 niet is ingetrokken. ‘Het ministerie is zich in zijn instructies aan Commissarissen van de Koning (CdK’s) daar wel op blijven baseren.’ Sinds 1 januari 2016 zijn gemeenten verplicht bij (her)benoeming artikel 31 van de Gemeentewet toe te passen.
Geactualiseerde circulaire
Het is nog niet duidelijk of het dispuut gevolgen heeft voor de officiële herbenoeming van Van der Tak. Een woordvoerder van minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) laat weten dat er geen mededelingen worden gedaan over lopende procedures. Wel komt er een geactualiseerde circulaire, maar het is nog niet duidelijk wanneer die het licht ziet en onder gemeenten wordt verspreid. Volgens Elzinga heeft de discussie nog nergens anders gespeeld en is Westland de eerste gemeente waar de nieuwe procedure van toepassing is.
Reacties: 8
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Bovendien vonden de beide kamerleden "Een aanvullend argument is dat een hoofdelijke stemming zich moeilijk verhoudt tot de geheimhoudingsplicht die raadsleden in de vertrouwenscommissie hebben."
De kamerleden volgden daarmee ook het pleidooi van de Vereniging van Griffiers en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden (Raadslid.nu).
Conclusie: wel schriftelijk en geheim, maar artikel 31 zegt niets over in welk deel van de raadsvergadering die stemming plaatsvindt.
Daarin lees je dat de minister vindt dat in casu artikel 31 van de Gemeentewet niet van toepassing is. Uiteraard kun je over het recht altijd van mening verschillen, maar om andermans interpretatie nu meteen als incompetentie af te schilderen, gaat wat ver.
Conclusie nogmaals: schriftelijke en daarmee geheime stemming is nu de regel. En dat had zeker in de informatieve circulaire van 9 december 2015 over de wetswijzigingen van 1 februari 2016 vermeld moeten worden, inclusief het gedeeltelijk aanpassen van de circulaire van 15-07-2012 waar het over de stemming gaat (onderdeel VI,7). De procedure in Westland is dus conform de wet verlopen.
Kortom: een volstrekt onnodige stormpje in Westland.