Hoe liquidaties doorwerken op het stadhuis

Wat gebeurt er in de gemeentelijke ambtenarij na ernstige geweldsincidenten? Wat gebeurt er aan preventie en hulp aan burgers, wat zijn draaiboeken en scenario’s? Lees de ervaringen uit Amsterdam, Utrecht en Venlo.

Geweld dichtbij

Vergismoorden. Basisschoolkinderen die ooggetuige zijn van een liquidatie of hun moeder voor hun ogen vermoord zien worden. Kogels die kinderkamers invliegen.  Moorden op klaarlichte dag in een woonwijk of in een buurthuis tussen argeloze bezoekers. Een broer van een crimineel die op zijn werk wordt vermoord. In Venlo, Utrecht en Amsterdam werden inwoners het afgelopen half jaar geconfronteerd met schietpartijen op straat. Politie en justitie zitten er in de opsporing bovenop, maar wat gebeurt in de ambtenarij als geweld zo dicht bij inwoners komt?

Genoeg is genoeg
Op woensdag 1 november 2017 werd het Venlose stadsdeel Blerick voor de derde keer in drie maanden opgeschrikt door een schietpartij. De 22-jarige Ömer Köksal kwam daarbij om het leven. De golf van geweld liet de bewoners niet onberoerd. Dezelfde avond werd een protestmars gehouden. Initiatiefnemer Hakim Karim zei tegen 1Limburg dat iedereen in de wijk bang is: ‘We voelen ons in de steek gelaten door de gemeente. De buurt is niet meer veilig. Wij zeggen met deze mars: genoeg is genoeg.’ Eerder die dag moest de ME tweehonderd woedende mensen in bedwang houden die de politie met stenen en hout bekogelden. Burgemeester Antoin Scholten besloot tot inzet van extra agenten om de rust te laten terugkeren in de wijk. Ook sprak hij er met vertegenwoordigers en sleutelfiguren. Later bleek dat reportageteams van NOS, ANP en PowNed waren belaagd en aangevallen door jongeren. ‘Dit is onze wijk. Wij maken hier de dienst uit’, werd hen toegevoegd.

Blauw incident
In eerste instantie werd het sec als een “blauw” incident gezien: een moord. Platte petten konden de orde herstellen met de officier van justitie op de achtergrond en vooral de burgemeester was erbij betrokken. Wel werd al snel een multidisciplinair team van twaalf mensen geformeerd, gezien de grote impact op de wijk. ‘GRIP 1 was van kracht, maar de impact op de wijk vroeg om meer. Het team vergaderde met hoge frequentie en dan tellen werktijden niet meer’, zegt de woordvoerder van burgemeester Scholten. ‘Alles was erop gericht zo snel mogelijk naar de normale situatie terug te gaan. Onze inspanning was vooral gericht op mediabegeleiding, bevolkingszorg en openbare orde en veiligheid.’

Multi-wereld
Het team werd geleid door thema­manager leefbaarheid Roel Versleijen. ‘De burgemeester had behoefte aan een operationeel afstemmingsoverleg.
Er werd een ad hoc-coalitie samengesteld van politiemensen, vertegenwoordigers van zorginstellingen, voorlichters, boa’s, teamleiders, de stadsdeelmanager en straatcoaches. Onze taken waren het ondersteunen van het onderzoek, de situatie in de wijk stabiliseren en nazorg bieden aan direct betrokkenen. Direct na het ­incident is een aparte telefoonlijn en mailadres opengesteld en een inlooplocatie ingericht voor nazorg. Mensen konden daar hun onveiligheidgevoelens of verhaal kwijt. Daar is overigens maar heel beperkt gebruik van gemaakt. Diverse functionarissen zijn direct na het incident actief de wijk ingegaan en hebben intensief contact gehad met de nabijgelegen basisschool.’

Flexibel opschalingsmodel
Er is die dag niet verder opgeschaald dan GRIP 1, dus kwam een regulier team bevolkingszorg niet in beeld, vertelt Versleijen. ‘Die twee werelden, traditionele GRIP-opschaling versus maatwerkaanpak, liepen voortdurend door elkaar heen en dat is een leerpunt. De werkprocedures waren niet altijd duidelijk en er was niet ­altijd sprake van een gedeeld beeld van de situatie.’ Eigenlijk is er bij dit soort incidenten behoefte aan een tussenvorm, oppert Versleijen. ‘Een meer flexibele opschaling, de afhandeling van een incident op basis van bewuste keuzes. Nu waren er veel betrokkenen gepassioneerd mee bezig, is de situatie het hoofd geboden en niet verder uit de hand gelopen. Maar het zijn niet altijd bewuste keuzes geweest. We moeten in gesprek over multi-afstemming, vooral op het grensvlak van politie en “multi” en mogelijk een meer flexibel opschalingsmodel.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 8 (inlog)