Hoe je beste bestuurder wordt

Wat maakt iemand tot excellent lokaal bestuurder? Tilburg University en ­Necker van Naem onderzochten de data van de door Binnenlands Bestuur georganiseerde verkiezing Beste Bestuurder 2015. Sabine van Zuydam en Hans Oostendorp schetsen de uitkomsten. Een guideline voor iedereen die de ambitie heeft zich tot Beste Bestuurder te laten kronen.  

Geloofwaardigheid essentieel 

Voor politieke ambtsdragers is het essentieel om geloofwaardig over te komen. Toch is dat geen vanzelfsprekendheid. Hun handelen ligt voortdurend onder een vergrootglas en wordt kritisch gevolgd.  Over hun functioneren bestaat vaak scepsis. De geloofwaardigheid van een bestuurder staat of valt met de mate waarin burgers, collega’s en anderen oordelen dat hij of zij het waard is om te worden geloofd.

Betrokkenheid belangrijkst 

Aan respondenten in de Beste Bestuurder-verkiezing wordt gevraagd over welke eigenschappen een goede decentraal bestuurder moet beschikken. Zowel volgens volksvertegenwoordigers als dagelijks bestuurders is ‘betrokken’ de belangrijkste ­eigenschap (16 procent). ‘Daadkracht’, ‘integer’ en ‘communicatief’ staan op een gedeelde tweede plaats. Deze eigenschappen worden alle drie door 12 procent van de respondenten genoemd.

Schaap met vier poten 

Deze percentages mogen dan van het jaar 2015 zijn, de vier genoemde eigenschappen werden ook in de edities van 2014 en 2016 het belangrijkst gevonden. Een betrokken, daadkrachtige, integere en communicatieve bestuurder is dus meerjarig gewenst. Goede bestuurders zijn volgens hun medebestuurders en volksvertegenwoordigers dus geen schapen met vijf, maar met vier poten.

Verschillen voorzitters en bestuurders

De verdiepende analyse maakt duidelijk dat er wel degelijk verschillen tussen ambten zijn. Volgens zowel volksvertegenwoordigers als bestuurders passen bijvoorbeeld de  betrokkenheidseigenschappen beter bij de voorzitters dan bij de dagelijks bestuurders. En bij de dagelijks bestuurders ligt de nadruk meer op bekwaamheid.

Daadkracht onderscheidend bij voorzitters

Kijken we in het bijzonder naar hoe excellente (door hun collega’s voor Beste Bestuurder voorgedragen) voorzitters zich onderscheiden van andere, dan valt op dat zij om afwijkende eigenschappen worden gewaardeerd. Een nadere analyse van de individuele eigenschappen laat zien dat excellente burgemeesters en commissarissen van de koning vaker dan anderen door hun insiders als ‘daadkrachtig’ worden ­gezien. Daadkracht wordt hierbij begrepen als het nemen van initiatief en het niet terugdeinzen bij weerstand. Vooral het optreden van burgemeesters op het terrein van veiligheid en openbare orde, evenals bij issues die grote maatschappelijke weerstand oproepen, springen hier in het oog.

Deskundigheid centraal bij wethouders/gedeputeerden 

Wethouders en gedeputeerden die zijn genomineerd voor de titel ‘Beste Bestuurder’ worden vaker dan anderen gezien als ‘deskundig’, ‘daadkrachtig’, en ‘betrokken’. Uit de verdiepende analyse blijkt dat bij een excellente wethouder of gedeputeerde vaker eigenschappen van het type bekwaamheid voorop staan. Deskundigheid staat daarin met stip op één. Deskundigheid blijkt volgens respondenten uit ‘dossierkennis en het vermogen dieper in de materie te duiken dan zelfs de meest deskundige ambtenaren’, waarbij idealiter ‘iedere vraag zeer adequaat [wordt] ­beantwoord’ en dagelijks bestuurders ‘in debatten boven de materie staan die zij moeten verwoorden’.

Lees het hele essay deze week in BB22 (inlog).