Gemeenten moeten vaker buiten de lijntjes kleuren

Rondom regionale samenwerking is er geen tijd om te wachten op twijfelaars of mopperaars. Vanuit een klein clubje mensen dat dezelfde urgentie voelt om de regio verder te ontwikkelen en voldoende drive heeft, kan de samenwerking worden gestart.

Gideonsbende

Deze coalition of the willing kan vervolgens – inhoudelijk - worden uitgebouwd met de aanvankelijke twijfelaars en mopperaars.  ‘Je moet als het ware een Gideonsbende vormen, van gelijkgezinde gemeentebestuurders, ondernemers en mensen uit het onderwijsveld’, betoogde de Arnhemse burgemeester Herman Kaiser woensdag op het Prinsjesdagdebat van Binnenlands Bestuur en de Universiteit Twente (UT). En als lokaal bestuurder je ook af en toe bemoeien met onderwerpen die niet direct op het bordje van de gemeente liggen. Met zo’n aanpak maak je niet overal vrienden mee, dat weet Kaiser ook wel. ‘Maar als je bang bent voor gedoe, moet je in deze tijd geen bestuurder willen zijn.’ 

Verschuilen

Als een ding duidelijk naar voren kwam tijdens het Prinsjesdagdebat ‘de regio uit de crisis’ was het wel dat gemeenten zich niet moeten verschuilen achter lege portemonnees, onwelwillende samenwerkingspartners en regels uit ‘Den Haag’. Het heft in eigen hand nemen, je als lokaal bestuur bemoeien met dingen waar je eigenlijk niet overgaat, slim omspringen met het geld dat je wel hebt en de Haagse regels oprekken voor eigen gebruik; stilletjes en lijdzaam in een hoekje afwachten tot de crisis overwaait is geen optie en onnodig. ‘Gemeenten moeten vaker buiten de lijntjes kleuren’, verwoordde  Kaiser.

Creativiteit

De crisis, zeker in combinatie met de extra taken die de gemeenten met minder geld op zich moeten nemen, noopt tot creativiteit en innovatie. Mogelijkheden zijn er zat, maar je moet ze wel – willen - zien. ‘Overheden verschuilen zich bij hun investeringsagenda onnodig achter hun lege portemonnee’, stelde Jean Paul Schaaij, directeur PPS-support bij Rijkswaterstaat.  ‘Ook met een vrijwel lege portemonnee kan de lokale overheid echter blijven investeren in publieke voorzieningen, als je er maar anders tegenaan kijkt.’ Herkenbaar, stelde Marcel Boogers, hoogleraar Innovatie en Regionaal Bestuur aan de UT. ‘Ik bespeur vaak een gebrek aan lef aan doorzettingsmacht.’

PPS-constructies

Gemeenten maken nog te weinig gebruik van PPS-constructies of afgeleide vormen daarvan. Schaaij: ‘Leg de markt uit wat je probleem is en vraag om oplossingen. Maak wel prestatie-afspraken. Als overheid moet je wel de regie houden.’

‘Ikea-gids’

Dergelijke constructies zijn niet alleen bruikbaar bij grote infrastructurele projecten, maar ook voor relatief kleine projecten (minder dan vijf miljoen euro). Zeker als het om standaardoplossingen gaat zoals een rotonde of een onderdoorgang van het spoor. ‘Waarom zou je als gemeente het wiel telkens opnieuw uitvinden’, aldus Erik Hermsen, directeur van Strukton Integrale Projecten. Vanuit een ‘Ikea-gids’ voor dergelijke mini pps-projecten kunnen gemeenten investeringen van de grond tillen.