Gemeenten klaargestoomd voor aanslag

Nederlandse gemeenten zijn de afgelopen tijd klaargestoomd om op te kunnen treden bij een terroristische aanslag door jihadisten. Dat zegt hoofd terrorismebestrijding Dick Schoof in een interview met Binnenlands Bestuur.  ‘We willen goed voorbereid zijn. Want een aanslag zal uiteindelijk altijd in een gemeente plaatsvinden.’

Preventie
In het afgelopen augustus gepresenteerde ‘Actieprogramma integrale aanpak jihadisten’ van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) ligt de nadruk niet langer alleen op opsporing en repressie, maar ook op preventie. Volgens Schoof is daarin voor gemeenten als ‘oren en ogen van de samenleving’ een cruciale rol weggelegd. Met burgemeesters van tien risico-gemeenten heeft hij doorlopend contact. En dat aantal neemt toe. ‘Arnhem bijvoorbeeld zat er eerst niet bij. En we hebben naderhand ook de G4 gevraagd om deel te nemen.’  

Voortraject
Niet omdat er in Amsterdam of Utrecht concrete aanwijzingen zijn voor het bestaan van meerdere jihadisten, geeft Schoof aan. ‘Maar omdat we in toenemende mate willen onderzoeken wie de handlangers en sympathisanten zijn. Om zo in het voortraject van de radicalisering te komen. En als je kijkt naar het aantal mensen van niet-Nederlandse afkomst, dan is het belangrijk om de G4 daarin mee te nemen.’

Tegengeluid
Gemeenten kunnen volgen Schoof de NCTV onder meer van dienst zijn bij het organiseren van tegengeluid om jihadisme te ontmoedigen. ‘Een aantal gemeenten is bezig om daar conferenties over te organiseren.’ Ook bij de zogenaamde ‘exit-faciliteit’, een zorgvuldig begeleide uittredingsprocedure voor (potentiële) jihadisten, ziet hij een belangrijke rol voor gemeenten. ‘Het contact met iemand die bereid is uit de jihad te stappen, dat kan alleen in de lokale omgeving gebeuren.’

Maatwerk
De Deense stad Aarhus scoort internationaal met een jihadisten-aanpak die uitgaat van begeleiding naar school of werk in plaats van een stafrechtelijk traject. Schoof: Als wij het gevoel hebben dat lokaal maatwerk de betreffende jongen vooruithelpt, dan zullen we dat absoluut doen. Daar bestaat geen terughoudendheid in. Maar we gaan dit pakket niet standaard aan elke terugkeerder aanbieden. Wij zijn niet naïef. Er gaat van deze jongens een groot potentieel risico uit.’

Handreiking
Burgemeesters klagen weleens over die harde aanpak. De NCTV zou geregeld zijn toevlucht moeten nemen tot bestuursrechtelijke maatregelen wanneer strafrechtelijke onvoldoende soelaas bieden. Schoof: ‘We werken eraan om, als handreiking aan gemeenten, de juridische basis voor bestuurlijk optreden te verbreden. Op verzoek van de burgemeesters doen we als centrale overheid onderzoek naar wat we kunnen doen met de ISD-maatregel [inrichting voor stelselmatige daders, die het makkelijker maakt om veelplegers op te sluiten / red]. Je moet niet een bestuursrechtelijke maatregel inzetten omdat het strafrechtelijke pad zo ingewikkeld is. Dat druist in tegen de principes van onze rechtstaat. Maar in mijn beleving zitten we nog ruim binnen de grenzen van wat verantwoord is.’

Lees het hele interview met Dick Schoof in Binnenlands Bestuur 21 van deze week.