Gelderland: 10 miljoen voor minder gemeenten

In Gelderland verdwijnen binnen nu en vier jaar naar schatting 8 tot 10 gemeenten. De provincie gebruikt daartoe geen dwang, maar zet in op verleiding: wie fuseert, krijgt extra geld.

Fusiebonus

Dat is grofweg de strekking van de reactie van gedeputeerde Jan Markink (VVD) op het eindrapport van de commissie Sterk Bestuur van oud-burgemeester Fred de Graaf van Apeldoorn. Hij stelde onlangs vast dat veel van de 54 Gelderse gemeenten onvoldoende in staat zijn taken waarvoor ze aan de lat staan, uit te voeren. Volgens Markink is in die gevallen intensievere samenwerking nodig.

De goed bij kas zittende provincie gaat dat stimuleren door extra investeringen in het vooruitzicht te stellen. ‘Samenwerking als voorwaarde voor inzet van provinciale middelen’, zo luidt de lokroep. Voor het programma Sterk Bestuur wil het college van Gedeputeerde Staten de komende vier jaar 10 miljoen euro beschikbaar stellen.

Kop in zand

‘Wanneer gemeenten laten zien dat ze bereid zijn hun bestuurskracht te vergroten, dan zullen wij hen hierbij en ook op andere terreinen ondersteunen. Steken ze hun kop in het zand, dan gaan wij bijvoorbeeld ook geen ambtelijke ondersteuning bieden wanneer gemeenten op ons een beroep doen’, aldus de gedeputeerde. Als het gaat om mee-investeren, denkt de provincie aan zogeheten strategische gebiedsopgaven. Die moet een gemeente samen met andere partners aanpakken. ‘En dat stelt eisen aan bestuurskracht, namelijk de bereidheid om bovenlokaal samen te werken. Dat willen we als voorwaarde koppelen aan onze facilitering met middelen’, aldus de provincie.

Dwang averechts

Zelf komt de provincie niet met herindelingsvoorstellen, omdat die naar de mening van Markink averechts werken. Hoewel hij stelt de gemeenten aan zet zijn, laat de VVD-bestuurder in een brief aan Provinciale Staten niet na nadrukkelijk aan te geven dat met name de Liemerse gemeenten het best één gemeente kunnen vormen. Een fusie van Zevenaar, Westervoort, Duiven en Rijnwaarden geldt in zijn ogen ‘als de meest ideale oplossing.’ Markink wil verder onder andere een intensievere samenwerking zien tussen Zaltbommel en Maasdriel en tussen Geldermalsen, Neerijnen en Lingewaal. En ook rond Zutphen moet er iets gebeuren. Wat wordt niet helemaal duidelijk in de reactie op het rapport van De Graaf, maar de provincie gaat omliggende gemeenten in elk geval aanspreken op ‘hun regionale verantwoordelijkheid.’

Vaker waarnemer

De provincie Gelderland wil, wanneer ze de kans ziet, de komende jaren vaker een waarnemend burgemeester inzetten die aan versterking van bestuurskracht werkt. Het idee erachter is dat de waarnemend burgemeester richting gemeenteraad en college ‘grensontkennend’ kan optreden, zodat de handelingen van de gemeente steeds bijdragen aan de regionale opgaven.