Fout gebruik etiket living lab

Het label living lab wordt vaak op initiatieven geplakt die die naam niet verdienen. Een echt living lab heeft de belofte in zich om kennis te ontwikkelen voor maatschappelijke vraagstukken. Dat geldt slechts voor een deel van de vele initiatieven die zich zo noemen.

Dat blijkt uit het rapport ‘Living labs in Nederland - van open testfaciliteit tot levend lab’ dat het Rathenau Instituut vandaag publiceert. De snelle opkomst van living labs heeft volgens de onderzoekers ‘tekenen van een hype.’ Initiatiefnemers plakken het label ‘living lab’ op allerlei initiatieven, zonder dat meteen duidelijk is wat deze initiatieven gemeenschappelijk hebben. Meer duidelijkheid is volgens het instituut nodig ‘om te voorkomen dat enthousiasme omslaat in scepsis en teleurstelling.’ Er moeten daarom specifieke richtlijnen voor goede laboratoriumpraktijken komen voor living labs.

Sociale ongelijkheid

Living labs zijn eigentijdse initiatieven waarin overheden, bewoners, kennisinstellingen, ondernemers en anderen op lokaal niveau gezamenlijk oplossingen zoeken voor maatschappelijke vraagstukken, zoals klimaatverandering en sociale ongelijkheid. Zo ontstaat in een living lab in Amsterdam-Noord een stadswijk waarin al experimenterend wordt gewerkt aan een economie zonder afval of energieverspilling.

Co-creatie

Het Rathenau Instituut selecteerde ruim 90 initiatieven die zich presenteren als living lab. Uit de analyse daarvan blijkt dat in veel van deze samenwerkingsverbanden nog geen sprake is van co-creatie met burgers of eindgebruikers. Waar dat wel het geval is, blijkt de kennis en ervaring die er ontstaat moeilijk overdraagbaar of breed toepasbaar.

Kinderschoenen

‘Living labs staan nog in de kinderschoenen als nieuw middel om kennis te ontwikkelen voor maatschappelijke doelen’, aldus Melanie Peters, directeur van het Rathenau Instituut. ‘Stadsbewoners en lokale bestuurders zullen in een living lab vooral een praktische oplossing willen vinden die werkt in hun stad. Als je wilt leren van de kennis die je ontwikkelt, dan moet je die ook documenteren en delen. Wat we bijvoorbeeld belangrijk vinden voor klassieke onderzoekers in laboratoria, moeten we ook toepassen op living labs. Wanneer dat systematisch gebeurt, kunnen living labs zich echt presenteren als kenniscentra die de samenleving kunnen helpen veranderen.’