Experimentenwet gemeenten van de baan

Er komt geen Experimentenwet gemeenten. Het wetsvoorstel voegt niets toe aan wat nu al mogelijk is voor gemeenten, maar zal wel leiden tot ongewenste juridisering, beperking van de ruimte voor maatwerk en het naast elkaar bestaan van verschillende experimentenregelingen, stelt de Raad van State in zijn advies over het wetsvoorstel. Daarop heeft het kabinet besloten het wetvoorstel niet in te dienen. Mogelijk dat wel de Gemeentewet wordt aangepast om bestuurlijke en democratische vernieuwing meer ruimte te geven voor alle gemeenten.

Maatschappelijke opgaven

De Experimenteerwet was bedoeld om een aantal gemeenten ruimte te geven af te wijken van wettelijke bepalingen, waardoor maatschappelijke opgaven op een vernieuwende manier konden worden opgepakt. In de aanloopfase tot het wetsvoorstel van het vorige kabinet riepen BZK en gemeentekoepel VNG gemeenten in het voorjaar van 2015 op om voorstellen voor experimenten in te dienen. In totaal dienden 35 gemeenten 75 voorstellen in. De meeste van de (verwachte) belemmeringen waar gemeenten tegen aan zouden lopen, en waarvoor ze experimenteerruimte wilden hebben, bleken op een andere manier en vaak sneller dan via een wettelijk experiment te kunnen worden opgelost, zo schijft minister Ollongren van Binnenlandse Zaken aan de Kamer.

Democratische vernieuwing

‘Er is bij gemeenten – zoveel is duidelijk – belangstelling voor innovatieve werkwijzen op het terrein van bestuurlijke en democratische vernieuwing’, schrijft de minister. ‘Het gaat dan bijvoorbeeld om werkwijzen met betrekking tot het beter (of anders) betrekken van burgers bij de democratische besluitvorming en het beproeven van nieuwe werkwijzen van de gemeenteraad, raadscommissies, bestuurscommissies en adviescommissies, alsook de positie van gemeenteraden bij de besluitvorming in intergemeentelijke samenwerking. Dat zijn onderwerpen die mij als verantwoordelijk minister voor de inrichting van het lokaal bestuur en de organieke wetgeving in het bijzonder ter harte gaan.’

Lokaal maatwerk

Samen met gemeenten en andere overheden gaat de minister bekijken op welke punten de Gemeentewet en de Provinciewet kunnen worden herzien ‘mede gericht op het vergroten van de ruimte voor lokaal maatwerk en innovatie. Indien de Gemeentewet meer ruimte creëert voor lokaal maatwerk en dit daarmee mogelijk wordt voor alle gemeenten, is het ook minder noodzakelijk om hier experimenten voor in te richten.’ Als concreet voorbeeld noemt Ollongren het experiment uit het voorstel Experimentenwet gemeenten om een raadscommissie te laten voorzitten door een niet-raadslid.