Einde aan blauwdrukdenken krijgt steun

Provinciekoepel IPO en het Stedennetwerk G32 ondersteunen het pleidooi om bij de inrichting van het openbaar bestuur de economische opgave centraal te stellen. Dat pleidooi komt van de Studiegroep Openbaar Bestuur. Op basis van die opgave moet de best passende bestuurlijke vorm worden gekozen en daarin moeten meer variaties mogelijk zijn dan nu. Anderen plaatsen kanttekeningen bij de eenzijdige focus op economische opgaven.

Meer ruimte

‘Krachtige steden en regio’s zijn nodig om de concurrentiekracht van Nederland te behouden en te versterken. Ook is dat van belang om de maatschappelijke opgaven – bijvoorbeeld op het terrein van zorg, werkgelegenheid, veiligheid of ruimtelijke ontwikkeling – aan te pakken. Steden en regio’s moeten meer ruimte krijgen, zodat zij hun verantwoordelijkheid hierin ook daadwerkelijk kunnen nemen’, stelt de G32 in een reactie. Voor meer flexibiliteit in de bestuurlijke organisatie en de wens om de vrijblijvendheid te verminderen is binnen de G32 draagvlak. ‘Een vervolgstap is om een en ander concreet te maken, verder uit te werken en daarbij ook kritisch te kijken naar de rol die de rijksoverheid hierin zélf kan vervullen’, aldus het stedennetwerk.

Sterk samenspel

Economische opgaven doen zich in toenemende mate op regionale schaal voor, stelt ook het IPO. De ontwikkelingen verschillen per regio en vragen om een gedifferentieerde aanpak. Regionale economische kracht heeft een sterk samenspel van provincies met gemeenten, samenwerkingsverbanden, private partijen, kennisinstellingen en burgers nodig. ‘Als je de regionale economie wilt versterken, moet je niet alleen over geografische grenzen heen kijken maar ook over bestuurlijke’, laat IPO-voorzitter Ank Bijleveld-Schouten in een schriftelijke reactie weten. Bij de opgaven is het van belang dat overheden, netwerken, samenwerkingsverbanden, bedrijven en (kennis)instellingen elkaar weten te vinden voor onderlinge versterking gericht op het bereiken van maatschappelijke resultaten, benadrukt de koepel.

Kritiek

Het centraal stellen van de economische opgave levert ook kanttekeningen en kritiek op. Op andere vlakken moeten overheden en partners eveneens met elkaar aan de slag, stelt een aantal mensen in reacties op de LinkedIn-discussie van Binnenlands Bestuur over de toekomst van het openbaar bestuur. ‘Dat het afgelopen moet zijn met het blauwdruk denken bij de inrichting van het openbaar bestuur, daarover bestaat, denk ik, geen verschil van mening. Maar om vervolgens een uiterst beperkte invalshoek als de regionale economische opgave ...’, stelt Bob Kassenaar, adviseur bij de gemeente Amsterdam.

Alle domeinen

Hij krijgt bijval van onder meer Pieter Tordoir (Universiteit van Amsterdam/ Ruimtelijk-economisch Atelier Tordoir); een van de gesprekpartners van de studiegroep. ‘Bestuur is er ook om netwerken, sectoren en groepen te verbinden waar deze nog niet verbonden zijn, om knopen door te hakken in het algemeen belang en tenslotte om conflicten op te lossen. Deze taken verlangen een duidelijke en vooral evenwichtige bestuurlijke inrichting. Dat kan op gespannen voet staan met flexibele constructies. We zijn er m.i. nog niet met het advies; niettegenstaande de goede elementen daarin.’ Met een aantal anderen stelt Fons Lohuis (zelfstandig adviseur) dat alle domeinen om een meer flexibel bestuur vragen. ‘Analyseer welke rol de overheid in welk domein zou moeten spelen. In het veiligheidsdomein is dat een andere dan in het economische. En in het sociale een andere dan in het fysieke. Is die rol faciliterend, ondersteunend of meer initiërend?’

Adaptief vermogen

De Studiegroep Openbaar Bestuur heeft medio maart zijn advies ‘Maak verschil. Krachtig inspelen op regionaal-economische opgaven’ aan het kabinet en aan de Tweede en Eerste Kamer aangeboden. Het openbaar bestuur moet effectief, efficiënt en flexibel op telkens veranderde economische opgaven kunnen inspelen, stelt de Studiegroep onder voorzitterschap van Richard van Zwol, secretaris-generaal van Binnenlandse Zaken. Gemeenten moeten – samen met regiogemeenten, provincie, rijk, waterschappen, kennisinstellingen, maatschappelijke partners en burgers – een inhoudelijk programma maken, adviseert de Studiegroep. Op basis van de inhoud kan worden gekeken welke bestuurlijke vorm daar het beste bij past.