Eerstelijns hulp voor klokkenluiders

Het ontbreken van een financieel fonds voor klokkenluiders is een omissie, vindt commissielid Onno van Veldhuizen van het Adviespunt Klokkenluiders. ‘Je moet geen mooie auto geven zonder benzine erin.’

Burgemeester met roze bril

De eerste stap naar meer bescherming voor klokkenluiders is ingezet, maar uit ervaringen van klokkenluiders in het jaarverslag, dat het Adviespunt Klokkenluiders binnenkort presenteert, zal blijken dat er nogal wat aan schort. De focus ligt wat veel op klokkenluiders en onvoldoende op organisaties waar iets aan de hand is, vindt commissielid Onno van Veldhuizen, ook burgemeester van Hoorn. ‘Het echte belang is dat we naar een samenleving en naar organisaties toe moeten waar het normaal is dat je dingen in veiligheid kunt zeggen. Ik ben misschien een burgemeester met een roze bril, maar dat moet toch de stip aan de horizon zijn.’

Hush-up money

Veel klokkenluiders krijgen hush-up money, weet Van Veldhuizen. ‘Ze geven je gelijk, vinden je vervelend en geven je meer geld dan waar je recht op hebt: succes ermee! Vervolgens gaat de maatschappelijke schade gewoon door. Intern oplossen is het beste, maar als je het extern moet melden zie je altijd escalatie en vaak een gevecht op leven en dood.’

Financieel fonds

De toegankelijkheid van het recht noemt Van Veldhuizen ook een punt van zorg. ‘Aangezien deze zaken raken aan het algemeen belang, zou het ook in het algemeen belang moeten zijn om ze te financieren. Dat kan bijvoorbeeld via een fonds. Dit is echt een omissie. Je moet geen mooie auto geven zonder benzine erin.’

Huis voor Klokkenluiders onvoldoende veilig

Voor de zomer moet uit een evaluatie blijken of het Adviespunt Klokkenluiders een definitieve status krijgt. De evaluatie is naar voren geschoven vanwege de behandeling van de Wet Huis voor Klokkenluiders in de Eerste Kamer. ‘Probleem met deze wet is dat er iets instaat dat in onze rechtsstaat nadrukkelijk uit elkaar is gehaald’, zegt Van Veldhuizen: ‘Het belang van de melder en het belang van de waarheid. Wij hebben terecht niet de situatie dat je naar je advocaat gaat en bij het OM blijkt te zitten. In het Huis wordt dit bij elkaar gezet. Dat is geen voldoende veilige omgeving.’

Eerstelijns hulp

Uniek aan het Adviespunt Klokkenluiders is dat het, ook internationaal gezien, heel laagdrempelig is, benadrukt Van Veldhuizen. ‘Alle werkenden in Nederland kunnen naar een punt waar je zonder kosten in vertrouwen te rade kunt gaan. We bieden goed juridisch advies, jij blijft de baas. Welk systeem de politiek ook verzint, deze eerstelijns hulp zal altijd blijven. Dat is gewoon nodig.’

Lees het hele interview met Onno van Veldhuizen en de visie van Stichting Expertgroep Klokkenluiders in Binnenlands Bestuur (nr. 7) van deze week.