Eberhard en de krakers

Eberhard van der Laan bemiddelde begin jaren tachtig in het geheim tussen de kraakbeweging en de gemeente Amsterdam. Het is één van de onthullingen in een deze week verschenen biografie over de huidige burgemeester van Amsterdam.

Onaangename wending
De biografie is geschreven door journalist Kemal Rijken. Erin staat dat Van der Laan zijn woonhuis ter beschikking stelde voor onderhandelingen met de krakers om escalatie van geweld te voorkomen. Via journalist Jos Verlaan regelde hij in 1981 de contacten. Van der Laan belt hem over iets dat geheim moet blijven. ‘Ken je krakers met wie het zinvol zou zijn om te praten? We kunnen voorkomen dat het geweld in de stad enorm escaleert.’ In opdracht van het gemeentebestuur is Van der Laan op pad gestuurd om een geheime praatgroep te creëren. Daarin moeten burgemeester Polak en verschillende krakers zitting nemen. Verlaan trommelt zes betrouwbare kraaklieden op en in het geheim wordt afgesproken in het huis van Van der Laan aan de Leidsekade. Ook burgemeester Polak is daarbij aanwezig. Ze spreken over de redelijkheid van ontruiming en over de vraag of politie-inzet ook de-escalerend kan zijn. De avond verloopt niet opperbest, onder meer omdat duidelijk is dat Polak de opdracht als ‘een moetje’ ziet. De groep gaat niettemin vriendelijk uiteen en in de daaropvolgende tijd komen Polak en de jonge mensen drie keer samen. Het project krijgt na drie bijeenkomsten een onaangename wending: een van de krakers vertelt dat ze zijn bedreigd door de harde kern, die lucht heeft gekregen van het geheime overleg. De ontmoetingen worden gestaakt.

Binnenhalen Patijn
Een andere saillante passage in het boek is die waarin de auteur uit de doeken doet hoe Schelto Patijn werd gestrikt als burgemeester van Amsterdam. Begin 1994 vertrekt Ed van Thijn naar Den Haag en moet PvdA-fractievoorzitter Van der Laan op zoek naar een opvolger. Gemakkelijk is dat niet. Allerlei PvdA-kopstukken willen of kunnen niet. Uiteindelijk komt Van der Laan uit bij de Haagse regent Schelto Patijn. Van der laan bezoekt hem op Tweede Paasdag in diens vakantiehuisje. Patijn wil eerst niet, maar Van der Laan weet hem in anderhalf uur toch te overtuigen. In de maanden daarna moet hij de nieuwe burgemeester aan het handje houden, omdat hij veel zaken in Amsterdam niet goed aanvoelt. Op die manier wordt Van der Laan volgens Rijken tot  'schaduwburgemeester' van de hoofdstad.

Law and order
In tegenstelling tot zijn voorgangers heeft Van der Laan niet het imago van een typische PvdA-burgemeester. Hij stelt zich volgens Rijken vooral op als een pragmatisch bestuurder, met een focus op 'law & order'.

Van der Laan. Biografie van een burgemeester. Door Kemal Rijken. Uitgeverij Ambo/­Anthos, 21,99  euro